D
96
97
Grzegorz Lato
Çok özel bir forvet
NICE MUTLU SENELERE
Lato - Pruzzo – Völler
Bu ay Polonya futbolunun gelmiş geçmiş en büyük isimlerinden Grzegorz
Lato 65, Roma’nın 1980’lerdeki yıldız santrforu Roberto Pruzzo 60 ve
Almanların unutulmaz golcüsü Rudi Völler de 55 yaşına girmeye
hazırlanıyor. TamSaha olarak yaşayan efsaneleri tebrik ediyor, uzun
ömürler diliyoruz.
Onur Erdem
Danimarka ve Fas’ın bulunduğu grubu lider tamam-
ladı ve finale yükseldi. Macaristan’a karşı oynanan
altınmadalya mücadelesinden de 2-1 galip ayrılan
Lato ve arkadaşları böylece Polonya’nın o ana kadar
futbol tarihinde elde ettiği en önemli başarıya imza
atmış oldu. Ama kısa süre içerisinde bunun çok daha
fazlasını da başaracaklardı.
1972-73 sezonu, hem Lato’nun kariyerinde hemde
Stal Mielec kulüp tarihinde çok önemli bir dönüm
noktasıydı. Mavi-beyazlı ekip, ligi en yakın rakibi
Ruch Chorzow’un üç puan önünde zirvede bitiriyor ve
tarihinin ilk şampiyonluğunu elde ediyordu. Lato da
rakip filelere gönderdiği 13 golle hembu şampiyonlu-
ğun başkahramanı olmuş hemde ligi gol kralı olarak
tamamlamıştı. Bundan bir yıl sonraysa Lato kariyeri-
nin en yüksek noktasına çıkacak ve bütün dünyaya
adını duyurmak da değil, adeta ezberletecekti.
Polonya, 1974 Dünya Kupası’na, İngiltere’yi geride bı-
rakarak katılma başarısı göstermişti. Yine de Lehle-
rin bu turnuvada olağanüstü işlere imza atmaları, en
başından beklenen bir durumdeğildi. Buna karşın
Polonya, Cruyff’lu Hollanda ile birlikte belki de turnu-
vanın en çok alkış alan takımı ola-
caktı.
Kupanın ilk turunda Polonya’nın ra-
kipleri Arjantin, İtalya ve Haiti idi.
Polonya, ilkmaçında Arjantin’i 3-2
mağlup ederken iki gol Lato’dan geli-
yor ve golcü sağ açıkla takımı bir
anda dünyanın ilgi odağı oluyordu.
Polonya, Haiti’yi 7-0’la sahadan siler-
ken ise Lato kendi adına iki gol daha
kaydetmiş ve bir anda gol krallığı ya-
rışında zirveye yerleşmişti. Sonma-
çında dört yıl öncesinin finalisti
İtalya’yı da 2-1’le geçen Polonya böy-
lece iki zorlu rakibe rağmen grubunu
lider tamamlayarak son sekize kaldı.
İkinci turda Polonya’nın yeni rakipleri
Federal Almanya, İsveç ve Yugoslav-
ya’ydı. İlk önce İsveç’i Lato’nun tek
golüyle deviren Polonya, ardından da
Yugoslavya’yı 2-1’le geçti. Bumaçta
da gollerden birinin altında Lato’nun
imzası vardı. Ancak Federal Almanya da bu iki ekibi
mağlup etmişti, üstelik daha iyi bir averaja da sahipti.
Dolayısıyla gruptaki sonmaçta Polonya’nın lider ola-
bilmesi içinmutlaka galip gelmesi gerekiyordu, Fede-
ral Almanya’ya ise beraberlik yetecekti. Bu şartlar
altında Polonya’nın hücum ayakları istedikleri açık
alanları bulmakta zorlanıyor ve maçın son çeyrek
saatine girilirken Gerd Müller’in attığı gol de Po-
lonya’nın üçüncülükmaçıyla yetinmesi gerektiğini
ilân ediyordu. Söz konusu üçüncülükmaçındaysa Po-
lonya, yine Lato’dan gelen bir golle Brezilya’yı 1-0
yendi ve Dünya Kupalarında o güne kadarki en iyi
derecesini elde etti. Lato ise attığı yedi golle turnuva-
nın gol kralı olmuştu.
Dünya Kupası’nda gelen bu büyük başarıyı, 1975 yı-
lında Polonya Ligi’nde elde edilen ikinci gol krallığı ve
1975-76 sezonunda da Stal Mielec’in yeniden şampi-
yon olması takip etti. Tabiî Polonya’da futbolculara
30 yaşına gelmeden yurtdışına transfer izni verilme-
mesi kuralı olmasaydı Lato’nun çoktan Stal’dan ayrı-
lıp üst düzey bir Batı Avrupa kulübüne gitmesi de
herhalde kaçınılmaz olurdu.
Polonya, 1976’da bir kez daha olimpi-
yatlarda başa güreşti. Ancak bu kez
altınmadalya şansını son anda kaçır-
dılar ve finali Demokratik Almanya’ya
3-1 kaybederek gümüş madalyada
kaldılar. 1978’de Arjantin’de düzenle-
nen Dünya Kupası’nda da Polonya bir
önceki turnuvanın gerisinde kalacaktı.
Polonya her ne kadar ilk turda Federal
Almanya, Tunus ve Meksika’yı geride
bırakarak grubunu lider tamamlasa da
ikinci tur gruplarında Arjantin ve Bre-
zilya’ya yenilerek daha fazla ilerleme
şansını kaçıracaktı.
Lato’nun yaklaşık 14 yıl boyunca for-
masını giydiği Stal Mielec ile yolları
1980 yılına gelindiğinde ayrılacaktı.
Zira tecrübeli oyuncu 30 yaşına gelmiş
ve yurtdışına transfer hakkını kazan-
mıştı. Ancak Lato, futbol hayatının
artık son yıllarına girmek üzere oldu-
ğundan üst düzey bir takıma gitmek-
ünya futbol tarihinin önemli sağ açıklarından
biri olan Lato, Polonya futbolununsa gelmiş geç-
miş en büyük birkaç isminden birisiydi. Özellikle
1974 Dünya Kupası’nı gol kralı olarak tamamla-
masıyla futbol tarihinde kendisine müstesna bir
yer edinen yıldız oyuncu, ayrıca Polonya Millî
Takımı’nın formasını 100 kez giyip bumaçlarda
45 gol atarak ülkesi adınaWlodzimierz Lubans-
ki’den sonra en golcü ikinci oyuncu ve 100maç
barajını aşan ilk isim olmayı da başarmıştı.
Polonya’nın kuzeyindeki Malbork kentinde 8
Nisan 1950’de dünyaya gelen Lato, profesyonel
futbolaysa ülkenin diğer ucunda yer alan Mielec
kentinin Stal takımında adım atmıştı. 16 yaşın-
dayken Stal Mielec forması altında ilk resmi ma-
çına çıkan Lato, sürati, ortaları ve golcülüğüyle
birkaç yıl içerisinde ülkesinin seçkin futbolcu-
ları arasına girmeyi başaracaktı.
Lato’nun oynamaya başladığı yıllarda Stal Mie-
lec’in bırakın Avrupa’da, Polonya içerisinde bile
çok fazla adını sanını duyanın olduğu söylene-
mezdi. 1960’ların başında sadece iki sezonlu-
ğuna birinci ligde boy gösterenmavi-beyazlı
takım, daha sonrasında üçüncü lige kadar geri-
lemişti. Lato da yeşil sahalara adımını ilk attı-
ğında üçüncü ligde oynuyorlardı. Ancak Stal
Mielec’e deyimyerindeyse piyango vurmuştu.
Artık sadece birkaç sene içerisinde ülke futbo-
lunun tarihine damgasını vuracak bir gence sa-
hiplerdi ve bu gencin katkılarıyla makûs
talihlerini de yenmeleri çok yakındı.
Lato’nun kulüpteki üçüncü sezonunda Stal Mie-
lec üçüncü ligi zirvede tamamlıyor ve bir üst ka-
demeye yükseliyordu. Bir sonraki sezondaysa
ikinci ligi ikinci sırada bitirerek Polonya futbolu-
nun en üst kademesi olan Ekstraklasa’ya tari-
hinde ikinci kez yükseliyordu. Üstelik bu, Stal’ın
ilk tecrübesine kıyasla çok daha uzun soluklu
bir macera olacaktı.
Bir takımın iki yıl içerisinde iki lig birden yukarı
tırmanması ve bu başarının en büyükmimarı-
nın da 19 yaşındaki ele avuca sığmaz bir sağ açık
olması elbette Polonya Millî Takımı’nı çalıştıran-
ların da gözünden kaçmayacaktı. Böylece 1971
yılına gelindiğinde Lato Amillî takımda da oyna-
maya başladı. 1971-72 sezonundaysa Stal Mielec
ligi beşinci sırada bitirip artık en üst seviyede de
zirveye oynayabilecek bir takıma dönüşmekte
olduğunun sinyallerini veriyordu. Sezon sonun-
daysa Lato, Münih Olimpiyatları’nda Polonya’yı
temsil edecek kadroya dâhil edilmişti.
Olimpiyatlarda ilk turda Demokratik Almanya,
Kolombiya ve Gana’nın olduğu gruptan üçte üç
yaparak çıkan Polonya, ikinci turda da SSCB,
