114-115 / 154
utbolun erkek oyunu olduğu
yönündeki yanlış kanı ne zaman
tamamen ortadan kalkar?
Maalesef henüz, en azından
ülkemiz içerisinde bu soruya net
bir cevap verebilmemiz mümkün
gözükmüyor. Zira ülkemizde
kadın futbolu hâlâ emekleme
aşamasında… Ancak dünyada bu
yönde, özellikle de son 25-30 yıl
içerisinde ümit verici gelişmeler
yaşanıyor. Kadınlar düzeyinde
profesyonelliğin yaygınlaşma
hızının önceki dönemlere göre
artış göstermesi, uluslararası
turnuvaların tribünlerde on bin-
lerce, TV başında da onmilyon-
larca izleyici toplar hale gelmesi
ve tabiî ki lisanslı kadın futbolcu
sayısında özellikle Avrupa ve
ABD’de çok yüksek seviyelere
ulaşılması, futboldaki cinsiyetçi
kalıpların kırılabilmesi yolunda
atılan çok önemli adımlar olarak
değerlendirilebilir.
Futbolun uzun yıllar boyunca
söz konusu kalıpların içine
sokulmasındaki başlıca bahane
olarak, bunun sertlik gerektiren
bir oyun olması ve erkeklerin de
kadınlardan fiziksel açıdan bu
sertliğe daha uygun bir yapıda
bulunması öne sürülmekteydi.
115
2017 Kadınlar Avrupa Şampiyonası
F
Lâkin işin aslı, ne futbol tahayyül
edildiği kadar sertti (özellikle de
diğer futbol oyun türlerine kıyasla)
ne de kadınlar bu oyunu oynaya-
mayacak kadar çıtkırıldımdı. Yine
de zihinlere vurulan bu pranganın
da etkisiyle 19. yüzyıl sonlarında ve
20. yüzyılın önemli bir bölümünde
kadınlar nasıl toplumsal yaşamda
ikinci planda kalmaya mahkûm
edildiyse, futbol dünyasında da
görmezden gelinmeye çalışıldı.
Buna karşın kadınlar, modern fut-
bolun doğduğu günlerden itibaren
aslında bu oyunu oynayabilmek için
bir hayli çaba sarf etmekteydi.
Resmi kayıt altına alınan ilk kadın-
lar futbol maçı, 1892’de İskoçya’da
oynanmıştı. Üç yıl sonra da İngilte-
re’de benzer bir girişimde bulunul-
muştu. Ancak bu resmi kayıtların
da ötesine bakıldığında, kadınların
futbolun ardılı olan çeşitli ayaktopu
oyunlarını çok daha eski zaman-
larda bile oynadıklarına dair
bulgular da yok değil. Hatta Çin’de
oynanan bir tür ayaktopu oyunu
olan tsu chu’nun oynanışına dair
çizilen ve milattan önce üçüncü
yüzyıldan ait olan birtakım fresk-
lerde, oyunu oynayan kadın figürle-
rine dahi yer verildiği görülmekte…
Kadınlar kimliklerini arıyor
O kadar eski çağlara gitmeden yine
modern futbol tarihi incelenecek
olursa, biraz evvel bahsedilen
1892 tarihli müsabakadan dokuz yıl
önce, 9 Mayıs 1881’de yine İskoç-
ya’da, Edinburgh’nın Easter Road
Stadı’nda, kadınlar arasında gayri
resmi bir futbol maçı da oynanmıştı.
Ancak bumaçtan 11 gün sonra
Glasgow’da oynanan bir başka ka-
dınlar müsabakasında, erkek
zorbalığının futbol sahalarındaki ilk
meşumvakası da yaşanacaktı.
Yaklaşık beş bin seyircinin izlediği
maçın 55. dakikasında kalabalık
bir grup sahaya girmiş ve kadın
oyuncuları itip kakmaya başlamıştı.
Üstelik bu olay istisna olmakla
kalmayacak ve Britanya’da, ilerle-
yen günlerde benzer saha işgalleri
ve şiddet vakaları da yaşanacaktı.
Kadınları kendilerine denk görmek
istemeyen birtakım erkekler, onları
sindirmek için bir kez daha kaba
kuvvete sığınmaktaydı.
Olumsuzluklar bu kadarla da sınırlı
değildi. Britanya’daki futbol fede-
rasyonları da kadınlar tarafından
kurulmaya çalışılan futbol kulüple-
rini tanımıyor, haliyle onlar için tur-
nuvalar organize etmek gibi bir işe
de girişmiyordu. 1895 yılında kuru-
lan British Ladies Football Club da
bu yüzden kendi içinde Kuzey ve
Güney adında iki takımoluşturup
gösteri maçları düzenlemekteydi.
Ancak bu da hayli meşakkatli bir
girişimdi zira maçları seyretmeye
gelenler arasında azımsanmayacak
bir kesim sahadaki kadın oyuncu-
ları aşağılamaya yönelik tezahürat-
larda bulunuyordu (tabiî eğer
sahaya girip onları kovalamaya
kalkışmamışlarsa) ve basında da
kadın futbolcuların bu durumkar-
şısında savunulması bir yana, tam
aksine yine onların aleyhinde bir
tavır hâkimdi. Gazeteler ya gözlerini
kadın futboluna karşı tamamen
kapatıyor ve oynananmüsabaka-
ları görmezden geliyorlar ya da
futbolun erkek oyunu olduğundan
demvuran ve kadınları aşağılayan
birtakımmakaleler döşeniyorlardı.
British Ladies Football Club, tümbu
olumsuzluklara karşın bir turneye
de çıkacak ve 100’ün üzerinde gös-
teri maçı da oynayacaktı. Nihayet
bu turne, basında kendisine çok
daha geniş çaplı bir alan da yaratıl-
masını sağlamıştı ve feminist ka-
lemlerin de etkisiyle artık kadın
futbolu, genel kadın hakları tartış-
maları üzerinden görülmekte ve
değerlendirilmekteydi. Ancak kulü-
bünmaddi olarak kendi yağında
kavrulamaması yani turne için
yapılan yol ve konaklama masraf-
larınınmaç gelirleri tarafından
karşılanılmaması, ataerkillik
karşısında boyun eğmeyen
kulübün, ekonominin zalimliği
önünde pes etmesine yol açacaktı.
Dick, Kerr & Co. Ladies
FC’nin öncülüğü
I. Dünya Savaşı sırasında erkeklerin
çoğunun cepheye gitmesi nede-
niyle kadınların da büyük bir kısmı
erkeklerden açılan boşluğu doldur-
mak için fabrikalarda çalışmaya
başlamıştı. Bu durumda başlan-
gıçta kadınlar tarafından kurulan
futbol kulüplerinin, oyuncu bula-
mamaları nedeniyle kapanmalarına
yol açtıysa da kısa süre içerisinde
Bu yıl 12’ncisi Hollanda’da düzenlenen Kadınlar Avrupa Şampiyonası’nda zafer ev sahibi
ekibin oldu. Portakallar tarihlerinde ilk kez bu başarıyı elde ederken, en dikkat çekici ayrıntı,
son altı turnuvanın şampiyonu Almanya’nın çeyrek finalde elenmesiyle birlikte
bir devrin de kapanmış olmasıydı.
Onur Erdem
Almanya’nın hükümranlığı sona erdi
114
British Ladies
Club oyuncuları