TamSaha 185. Sayı / Nisan 2020

19 TFF Sağlık Kurulu Covid-19 bilgilendirmesini güncelledi 18 Dünyada ve ülkemizde yaygınlığı artan ve ciddi bir toplum sağlığı sorunu halini alan Covid-19 hastalığı hakkında yaşanan gelişmeler doğrultusunda aşağı- daki güncellemeler gerekli görülerek futbol ailemize sunulmuştur: GENEL BİLGİLER l Covid-19, üst solunumyolları ile akciğerleri etkileyen viral bir hastalıktır. l Hastalık bir süre önce yurdumuza girmiştir. Devletimizin aldığı önlemlerle yurtdışı bağlantısı bir süredir minimuma indirilmiştir. Bu nedenle artık YEREL olarak kabul edilmelidir. l Hastalık kişilerinmaruz kaldıkları virüs miktarı ve genel vücut dirençlerine bağlı olarak; l Hiç belirti vermeyen, l Hafif soğuk algınlığı belirtileri gösteren, l Şiddetli bir grip benzeri bulgu ve şikayetlerle seyreden, l Zatürre/pnömoni denen ciddi akciğer hastalığı, tabloları ile karşımıza çıkabilmektedir. l Eşlik eden yüksek tansiyon, kalp, şeker, böbrek yetmezliği, kanser vb. hastalıkları olan kişilerle vücut direnci iyi olmayan kişilerde ağır tablo ile seyretmek- tedir. Bu hastalıkları olmayan veya hastalıklara karşı vücut savunma direnci (immun direnci) iyi kişilerde hafif şekilde seyretmektedir. l Yukarıda belirtilen kişisel farklara bağlı olarak futbolcu kardeşlerimizin, teknik ve idari kadroların, destekleyici diğer personelin virüse maruz kalmaları halinde farklı tablolarla ortaya çıkmaları doğal ve hazırlıklı olunması gereken bir durumdur. l Dünyadan ve ülkemizdeki vakalardan elde edilen deneyimlerle çeşitli destekleyici tedavilerle her geçen gün daha iyi sonuçlar alınmaktadır. l Hafif belirtilerle veya belirtisiz seyretmesi bir yönü ile virüsün bulaştığı kişiler için iyi olarak değerlendi- rilirken, bu kişilerin temas ettikleri kişiler için büyük risk oluşturmaktadır. l Bu geniş yelpaze nedeniyle önerimiz: Hastalık belirtisi olan ve olmayan tümbireylerin kendileri ve onlarla temasta olan kişiler tarafından. “Hasta ve bu nedenle hastalığı başkasına bulaştırabilecek kişiler” olarak değerlendirilmesidir. ÖNERİLER l Hastalığın kendimize, yakınlarımıza ve bu yakın halkadan diğer kişi, grup ve toplumkatmanlarına yayılmasını önlemenin yegane yolu “izolasyon”, yani başkaları ile temasın kısıtlanması, mümkün olan en az seviyeye indirilmesi, hatta tama- men kesilmesidir. Liglerimizin 1 hafta seyircisiz oynanması, izleyen hafta maçların tamamen iptal edilerek liglere ara verilmesi- nin sebebi budur. l Futbol ailesinin bireyleri olarak, hastalığın yarat- tığı kamu sağlığına yöne- lik tehdit ortadan kalkana kadar devam edecek olan bu zorunlu arada futbol dışı sosyal ortamlarımızda, yakın çevremizde ve çekir- dek aile ortamımızda da izolasyona azami özen göstermek şarttır. l Zorunlu olan ve başkaları ile temas edilecek ortamlarda ise daha temkinli olmak, el sıkışmamak, öpüşmemek ve kişilerle aradaki mesafeyi 1,5-2 met- reye artırmak (önceki önerilenmesafe 1 metre idi), temel ilkelerdir. l Hastalık yakın temaslarda kişiden kişiye hava yolu ile de (öksürme, hapşırma, nefes) geçebilmektedir. Ancak esas geçiş yolu başkasının eli, masa, kapı kolu, günlük yaşamda temas edilen (tutulan, dokunulan) çeşitli cisimler ile ellere, ellerden de yüze temas ile ağız, burun ve gözden olmaktadır. Bu nedenle, kişisel hijyene dikkat etmek izolasyon kadar önemlidir. Bu amaçla elleri sık sık, özellikle temaslardan sonra mutlaka sabun ile en az 20 saniye yıkamak, deva- mında yüzü de sabunla yıkamak gerekmektedir. Yıkama imkânı olmayan durumlarda kolonya veya el dezenfektanları ile elleri temizlemek çok faydalı bir alternatiftir. l Hastalık bulgusu olmasa da olası hastalığı başkala- rına yaymamak adına her türlü hapşırma, öksürme durumunda ağız ve burunmümkünse tek kullanımlık kâğıt mendil vb. ile kapatılmalı, bumalzeme kullanıl- dıktan hemen sonra çöpe atılmalıdır. Böyle bir imkâ- nın olmadığı durumda ağız ve burun el yerine dirseğin iç kısmı ile kapatılmalıdır. MASKE KULLANIMI l Günlük kullanımda sık görülenmaskeler kişileri Covid-19 virüsünden korumamak- tadır. Ayrıca hastalık havadan nadiren ve uzun süren yakın temas gibi, çok özel şartlarda bulaşmaktadır. Bu nedenle maskelerin koruyu- culuğu düşüktür. l Standart maskeler hasta kişilerin virüsü başkalarına bulaştırmalarını önlemek açısından önerilmektedir. Öksürme, hapşırma başta olmak üzere hastalık belirtisi gösterme- yenlerin toplum içinde maske tak- masına gerek yoktur. Bu durumun tek istisnası, yüksek riskli gruptaki- lerle temasa geçmek gereken hallerde, bu kişileri olası her türlü hastalık etmenlerinden (örneğin diğer grip virüsleri, vb.) korumaktır. l Adı sık duyulan N95 maskeler hastalarla çok yakın temasta bulunan (muayene, sürüntü almak, aspiras- yon yapmak vb.) sağlık personeli için faydalı ve gereklidir. Bunun dışında açık alanda ya da sosyal mesafe korunabilen durumlarda takılması gerekli değildir. ELDİVEN KULLANIMI l Cerrahi steril veya steril olmayan lateks eldivenler toplumda sıklıkla korunma amacıyla kullanılmakta- dır. l Virüs ağız, burun ve göz mukoza dokularından bulaşır. Çıplak elli veya bu eldivenleri kullanan kişilerin enfeksiyon kapma mekanizmaları aynıdır. Eldivenli veya eldivensiz eller yüze sürülmemeli, ağız, burun ve gözlere temas edilmemelidir. l Eldivenler virüsle bulaşık yüzeylere temas ettikten kısa süre sonra çıkarılmadıkları takdirde geçirgen hale gelmektedir. Özellikle eller terledikten sonra eldivenler virüsü cilde geçirmektedirler, yani eldiven- lerin koruyucu özellikleri kısa sürelidir. Öte yandan; yalancı bir güvenlik duygusu yaratarak kullananları daha özensiz hale getirmekte, bulaştırıcılıklarını artırmaktadırlar. l Bu nedenlerle; özel şartlar dışında eldiven kullanıl- ması gereksiz ve hatta hijyen açısından daha riskli olabilmektedir. HASTALIK BELİRTİLERİ VE YAPILMASI GEREKENLER l Federasyonumuzun sağlık ekipleri eğitimlerine katılarak “TakımDoktoru” belgesini almış olan takım doktorlarının önerileri esastır. Herhangi bir hastalık belirtisinin ortaya çıkması halinde takımdoktoruna danışılmalıdır. l Takımdoktoruna ulaşma imkânı olmayan hallerde başvurulan hekimin önerisi doğrultusunda bir sağlık kurumuna başvurmak esastır. l Ülkemizde tümhekimler ve sağlık kuruluşları Sağ- lık Bakanlığı tarafından sürekli güncellenen tanı ve hastalığa yaklaşım algoritmalarını (vakaya yaklaşım iş akışı rehberlerini) izlemekte, en son öneriler çerçe- vesinde gerekli test, tetkik ve incelemeleri yapmakta ve vakalara uygun tedavileri düzenlemektedirler. l Olası Covid-19 hastaları ile kesin Covid-19 tanısı konmuş hastaların takip ve tedavileri kişinin mevcut tablosuna uygun biçimde, evde veya sağlık kurumunda, en son bilimsel gerçeklere uygun biçimde yapılmaktadır. l Tüm takımdoktorlarımız Sağlık Bakanlığınca sürekli olarak güncellenen en son yaklaşım algorit- malarını izlemeli ve futbol ailemizin tümpaydaşları- nın ve yakın sosyal çevrelerinin en güncel bilimsel yaklaşımla tanı ve tedavilerini yapmak üzere hazırlıklı olmalıdır.