Türkiye-İskoçya Maç Kitabı

yasaya eklenmi ş olan “evet oylarının toplam seçmen sayısının yüzde 45’ini a ş ması zorunlulu ğ u” nedeniyle referandum sonuçlarına ra ğ men yetki devri gerçekle ş emedi. Ba ğ ımsızlık referandumu yolundaki ikinci önemli adım 1997 yılında gerçekle ş tirilen referandumla atıldı. İ skoçya ile birlikte Galler’de de yetki devrine yönelik olarak bu referandum yapıldı. Galler halkına sadece kendi parlamentolarını isteyip istemedikleri sorulurken İ skoç halkına bu soru ile birlikte, İ skoç Parlamentosu’nun vergileri de ğ i ş tirme yetkisine sahip olmasını isteyip istemedikleri yönündeki soru da yöneltildi. İ skoç halkının yüzde 60.4’ü referandumda oy kullandı ve katılanların yüzde 74.3’ü İ skoçya’nın kendi parlamentosuna sahip olması fikrini destekledi. Parlamentolarının vergileri de ğ i ş tirme yetkisine sahip olmasını savunanların oranı ise yüzde 63.5 oldu. 1997 referandumu sonuçları çerçevesinde 1999 yılında 129 üyeli İ skoçya Parlamentosu kuruldu. Sa ğ lanan yetki devri uyarınca, egemen devletin sahip oldu ğ u yasama ve yürütme yetkilerinin bir bölümü Birle ş ik Krallık Parlamentosu ve hükümetinden bu parlamentoya ve parlamentonun seçti ğ i yürütme organlarına devredildi. İ skoçya’yı ba ğ ımsızlık referandumuna ta ş ıyacak son önemli adım, İ skoç ve Birle ş ik Krallık Hükûmetleri arasında yapılan müzakereler sonucunda 15 Ekim 2012 tarihinde İ skoçya Birinci Bakanı Alex Salmond ile Birle ş ik Krallık Ba ş bakanı David Cameron tarafından imzalanan Edinburgh Antla ş ması ile atıldı. Antla ş mayla referandumun 2014 yılı sonundan önce gerçekle ş tirilmesi ve referandumda ba ğ ımsızlıkla ilgili tek bir sorunun sorulması kararla ş tırıldı. 18 Eylül 2014 tarihinde ba ğ ımsızlık referandumunda Birle ş ik Krallık’tan ayrılmama kararı çıktı. 2016’da Birle ş ik Krallık’ın Avrupa Birli ğ i üyeli ğ i referandumunda İ skoçya’daki seçmenlerin yüzde 62’si AB’de kalma yönünde oy kullanmasına ra ğ men oylama sonucunda Birle ş ik Krallık’taki seçmenlerin yüzde 51.9’u AB’den ayrılma yönünde oy kullandı. Co ğ rafya İ skoçya, 77 bin 900 kilometrekarelik yüzölçümü ile Birle ş ik Krallık’ın toplam yüzölçümünün yakla ş ık yüzde 32.3’ünü kapladı ğ ı Büyük Britanya adasının en kuzeyinde yer alır. Co ğ rafî olarak İ skoçya, kuzeyden güneye üç ana bölgeye ayrılmı ş tır. Bunlar da ğ lık bir bölge olan Highlands, deniz seviyesine yakın olan Central Belt ve tepelik bir araziden olu ş an Southern Uplands’dir. İ skoçya nüfusunun ço ğ u Edinburgh, Glasgow ve Stirling gibi en önemli ş ehirlerin içinde yer aldı ğ ı Central Belt bölgesinde ya ş amaktadır. Bunun yanında İ skoçya’ya ba ğ lı 130’u yerle ş im bölgesi olan 790 ada vardır. İ skoçya, da ğ ları, nehirleri ve gölleriyle zengin bir do ğ aya sahiptir. Bunlardan en ünlüsü ş üphesiz yöre halkının Nessie adını verdi ğ i efsanevi canavarla ünlü Loch Ness’tir. İ skoçya’nın en yüksek noktası ise 1.344 metrelik irtifasıyla Ben Nevis’tir. Ben Nevis, Grampian Da ğ ları’nın batı ucunda, Lochaber yöresinde, sahil kasabası Fort William yakınlarında yer alır. Halk arasında “The Ben” olarak anılan da ğ , yılda yakla ş ık 100 bin turist çeker. Turistlerin üçte ikisi da ğ ın güney yamacındaki Glen Nevis vadisinden yükselen patikayı kullanarak çıkar. Da ğ cılar ve kaya tırmanı ş çıları için da ğ ın asıl çekici yönü kuzey cephesindeki 700 metre yükseklikteki uçurumdur. Bu uçurum Britanya’daki en yüksek kaya duvarlarından birdir ve farklı zorluklarda çok sayıda kaya tırmanı ş ı rotası ile buz tırmanı ş ı imkânı sa ğ lar. Zirvede 1883 ila 1904 arasında faaliyet gösteren bir 36 Ben Nevis Rock Kalesi Peri Havuzları Kilt giyip gayda çalan İ skoç erkekleri... rasathanenin kalıntıları bulunmaktadır. Bu rasathanede toplanan meteorolojik veriler, günümüzde İ skoçya da ğ larının hava durumunu anlamak için hâlâ de ğ erli sayılmaktadır. İ klim Üç tarafı denizle çevrili olan İ skoçya’nın iklimi ülkenin büyük ço ğ unlu ğ unda ılımandır. İ skoçya, Gulf Stream akıntısı nedeniyle aynı enlemde yer alan Labrador, Moskova ve Kamçatka gibi bölgelerle kar ş ıla ş tırıldı ğ ında görece ılık kı ş lara ve serin, ya ğ ı ş lı yazlara sahiptir. En sıcak aylar olan temmuz ve a ğ ustosta ortalama hava sıcaklı ğ ı 15-20 °C olarak seyreder. Ülke, Büyük Britanya içerisinde en so ğ uk bölgeyi olu ş turur ve da ğ lık Braemar (1982) ile Altnaharra (1995) bölgelerinde kaydedilmi ş -27.2 °C Birle ş ik Krallık’taki en dü ş ük kaydedilmi ş sıcaklık olma rekoruna sahiptir. Ya ğ ı ş ülke içinde bölgeden bölgeye göre de ğ i ş iklik gösterir. Batı Highlands bölgesi 4577 mm’ye varan yıllık ya ğ ı ş ortalaması ile Avrupa’nın en ya ğ ı ş lı bölgelerinden biridir. Buna kar ş ın do ğ u bölgeleri batıda yer alan da ğ ların ya ğ ı ş ı engellemesi sebebiyle 870 mm’den az ya ğ ı ş alır. Nüfus İ skoçya, 2022 verilerine göre 5 milyon 510 bin ki ş ilik nüfusa sahiptir. İ skoçların Birle ş ik Krallık’ın toplam nüfusunun içindeki a ğ ırlı ğ ı yüzde 8.4 civarındadır. 65 ya ş ve üstü, nüfusun yüzde 17’sini, 15 ya ş altı çocuklar ise yüzde 16’sını olu ş turmaktadır. Nüfusun yüzde 83.9’u İ skoç, yüzde 7.9’u İ ngilizdir. Di ğ er etnik gruplar ise Polonyalılar, İ rlandalılar ve Asyalılardır. Asyalıların nüfustaki a ğ ırlıkları sırasıyla Pakistanlı, Çinli, Hintli ve Banglade ş lilerdir. İ skoçya’nın en büyük ş ehri 650 bin ki ş ilik nüfusuyla Glasgow’dur. Onu 550 bin ki ş ilik nüfusuyla ba ş kent Edinburgh ile 370 bin ki ş ilik nüfusuyla Aberdeen ve 170 bin ki ş ilik nüfusuyla Dundee takip eder. Ülkedeki di ğ er ş ehirlerin nüfusu 100 binin altındadır. Dil İ skoçya’da resmî dil yoktur. Ancak İ ngilizce, bir Gal dili olan İ skoçça ve Scots ismi verilen İ ngilizce ile yakından ili ş kili İ skoç Cermencesi olmak üzere üç adet tanınan dil vardır. Hemen hemen herkes İ ngilizce konu ş urken halkın büyük bölümü İ skoç Cermencesi de bilir. Galce konu ş an nüfus yüzde 1 civarındadır. Halkın İ skoççayı ö ğ renebilmesi için kurslar olu ş turulmu ş tur. Yönetim Birle ş ik Krallık’ın devlet ba ş kanı 2022’nin sonbaharından beri Kral III. Charles’tır. Birle ş ik Krallık içerisinde İ skoçya’nın kısıtlı kendini yönetebilme hakkı vardır ve aynı zamanda Birle ş ik Krallık Parlamentosu’nda temsil edilmektedir. 1999’dan beri İ skoç Hükümeti ve İ skoç Parlamentosu’na yasama ve yürütme konusunda çe ş itli haklar tanınmaktadır. Birle ş ik Krallık Parlamentosu, Scotland Act 1998 çerçevesinde belirlenmi ş , vergilendirme, devlet yardımı, savunma, dı ş ili ş kiler ve yayım gibi hususlarda İ skoçya’da kontrole sahip olup İ skoç Parlamentosu geriye kalan di ğ er yasama konularında otoriteye sahiptir. İ skoç Parlamentosu tek meclislidir ve her seçimde 5 yıl görev alan 129 üyeden olu ş ur. Parlamento üyeleri kendi içlerinden bir üyeyi seçerek Kral’a bildirir, Kral ise bu üyeyi ba ş bakan olarak atar ve ba ş bakan daha sonra di ğ er bakanları seçer. İ skoç Parlamentosu’nun yanı sıra İ skoçya, Avam Kamarası’nda 59 milletvekili ile temsil edilmektedir. E ğ itim Ülkenin en önde gelen e ğ itim kurumlarından biri Glasgow Üniversitesi’dir. 1451’de kurulan üniversite İ skoçya’nın en eski üniversitelerinden biridir. Ayrıca İ ngilizce konu ş an ülkeler içinde dördüncü en eski üniversite oldu ğ u ve Avrupa’da e ğ itim konusunda en büyük ve en prestijli kurumlar arasında bulundu ğ u için hak etti ğ i uluslararası itibarla e ğ itim ve ara ş tırma konusunda çok ünlü bir üniversitedir. Edinburgh Üniversitesi adından da anla ş ılaca ğ ı gibi ba ş kent Edinburgh’da bulunur ve 1583’te kurulmu ş tur. Dünyanın en saygın üniversiteleri arasında yer almaktadır. 2010 yılında uluslararası üniversiteler arasında dünyanın en iyi dokuzuncu üniversitesi seçilmi ş tir. 9 Nobel Ödülü, 1 Abel Ödülü ve Olimpiyatlarda birçok altın madalya çıkaran Edinburgh Üniversitesi; Harvard, Oxford ve Cambridge gibi dünyaca ünlü ve prestijli üniversiteler arasında yer almaktadır. Edinburgh Üniversitesi geleneklerine ba ğ lı olmasının yanında, günümüzde yapay zekâ, nörobilim ve bili ş sel bilimler gibi birçok alanda da ilklere imza atmaktadır. 37 Edinburgh Üniversitesi Glasgow Üniversitesi