Türkiye -Cebelitarık Maç Kitabı

32 Krizlere yol açan üyelik Bir devletin (ülkenin) sınırları içinde ya ş ayıp kendi ülkesini (ya da devletini) kurmak isteyen bir ulus için spor stratejik bir araç i ş levi görmektedir. Son yıllarda Cebelitarık, spor aracılı ğ ıyla ülke statüsü kazanan örneklerden bir tanesidir. Ulus olarak gözüküp, ülke statüsünü hedefleyenler, öncelikli olarak uluslararası spor federasyonlarına üye olmaya çalı ş maktadır. Bu süreçte, futbol global bir nitelik ta ş ıdı ğ ından, ülke hayalini kuran Avrupa Kıtası’ndaki uluslar için hedef federasyonlar, önce Avrupa Futbol Federasyonları Birli ğ i (UEFA) sonra Uluslararası Futbol Federasyonları Birli ğ i’dir (FIFA). Tarihsel sürece bakıldı ğ ında, bir dönem uluslararası federasyonlara üyelikler son derece kolayken, günümüzde zorla ş tırılmı ş tır. Geçmi ş dönemlerdeki üyelik sürecinde FIFA, üye olacaklara (otonom bölgelere) “ba ğ ımsızlık” ş artını uygulamamaktaydı. Ne var ki FIFA, dünyadaki jeopolitik geli ş meleri dikkate alıp, 2004 yılında üyelik ko ş ullarında radikal bir de ğ i ş ikli ğ e gidip, üye olmak isteyenlerden uluslararası platformda devlet statüsünde kabul edilme ş artını getirmi ş tir. Daha açık bir ifadeyle FIFA, kendisine üye olmak isteyenlere önce Birle ş mi ş Milletler üyeli ğ ini ş art ko ş maktadır. Ne var ki, FIFA’nın üyelik için getirdi ğ i bu yeni kurallara uymayan örnekler bulunmaktadır. Bunlardan biri Cebelitarık’tır. Cebelitarık, Birle ş mi ş Milletler üyeli ğ ine kabul edilmeden dolayısıyla devlet statüsü kazanmadan, Mayıs 2016 yılında 210. üye olarak FIFA üyesi olmayı ba ş armı ş tır. FIFA’ya üye olmak isteyen adayın, öncelikli olarak ulusal bir federasyona, en az bir stada ve düzenledi ğ i bir ulusal lige sahip olması gerekmektedir. Ayrıca bu yer, otonom (özerk) bir özellik ta ş ıyorsa, ba ğ lı bulundu ğ u ülkedeki ulusal futbol federasyonun iznini de alması gerekmektedir. FIFA’nın 2004 yılından itibaren getirdi ğ i bir ba ş ka kural da FIFA’ya üye olmak isteyen bir adayın, FIFA üyeli ğ inden önce bulundu ğ u konfederasyona üyelik sürecini tamamlamasıdır. Birle ş ik Krallık’a ba ğ lı bir İ ngiliz sömürgesi olan 35 bin nüfuslu Cebelitarık’ın UEFA ve FIFA üyelik süreci son derece sancılı geçmi ş tir. Cebelitarık’ın UEFA üyeli ğ i için adaylık ba ş vurusuna, ilk önce sınır kom ş usu İ spanya 14 yıl boyunca kar ş ı çıkmı ş tır. İ spanya’nın Cebelitarık’ın üyeli ğ ine sıcak bakmamasının nedeni, kendi topraklarındaki otonom (özerk) bölgelerin de (En ba ş ta Katalonya olmak üzere Bask, Endülüs gibi) benzer bir tutum izleme olasılı ğ ı ve bu olasılı ğ ın neden olabilece ğ i İ spanya’nın parçalanma korkusudur. Ancak İ spanya’nın katı muhalefeti, 35 bin nüfuslu Cebelitarık’ın UEFA üyesi olmasını engelleyememi ş tir. 2013 yılındaki seçimlerde İ spanya ve Belarus’un “Hayır” oylarına ra ğ men Cebelitarık, UEFA’nın 54. üyesi olmayı ba ş armı ş tır. UEFA üyesi olduktan sonra Cebelitarık, FIFA üyeli ğ i için de FIFA’nın kapısını çalmı ş tır. Ancak FIFA, 2014 yılında Cebelitarık’ın bu ba ş vurusunu, uluslararası platformda devlet statüsünde tanınmadı ğ ı gerekçesiyle kabul etmemi ş tir. FIFA’nın ret kararının hukuka uygun olmadı ğ ı dü ş üncesinden hareket eden Cebelitarık, bu ret kararının iptali için Uluslararası Spor Tahkim Mahkemesi’ne (CAS) gitmi ş tir. UEFA üyeli ğ i sürecinin de yolunu 2011 yılında CAS’a giderek açmayı ba ş aran Cebelitarık, bir kere daha CAS’tan davayı kazanan taraf olarak çıkmı ş tır. CAS, Cebelitarık’ın itirazını haklı bulup, üyelik kararını FIFA Yönetim Kurulu’nun veremeyece ğ ine, bu kararın FIFA Kongresi’nde alınması gerekti ğ ine gönderme yapmı ş tır. CAS’ın bu kararından sonra 2016 yılının Mayıs ayında FIFA Kongresi’nde yapılan oylamada 172 evet ve 12 ret oyuyla Cebelitarık FIFA’nın 211. üyesi olmayı ba ş armı ş tır. FIFA’nın üyelik için koymu ş oldu ğ u devlet ş artının (10.1 nolu madde) , bir yargı organı tarafından dikkate alınmaması, sporun her alanında devletler arası siyasetin ya da bir güç ili ş kisinin var oldu ğ unu gözler önüne sermektedir. 1- Cebelitarık’ın Ulusal Futbol Federasyonu’nun kurulu ş u 1895’tir. İ spanya’nın 1713 Utrecht Antla ş ması ile Britanya’ya bıraktı ğ ı Cebelitarık, 1997 yılında FIFA’ya üyelik için ba ş vurusunu yapmı ş ama sonuç alamamı ş tı. Daha sonra Cebelitarık, mücadelesini UEFA üyeli ğ i için sürdürmü ş tür. Cebelitarık’ta 80 civarındaki futbol kulübünde 2000 civarında lisanslı futbolcu bulunmaktadır. Cebelitarık, kendisini bir ülke olarak kabul etmeyen İ spanya’nın bu tutumundan büyük rahatsızlık duymaktadır. 2- FIFA yönetmeli ğ inin üyelikle ilgili 10.1 numaralı maddesinin Fransızcası: «Peut devenir membre de la FIFA toute association responsable de l’organisation et du contrôle du football dans un pays. Par “pays”, on entend dans ce contexte un État indépendant reconnu par la communauté internationale. » 1 2 Doç. Dr. Cem Çetin / Marmara Üniversitesi İ leti ş im Fakültesi Cebelitarık’ın UEFA ve FIFA üyelik süreci son derece sancılı geçmi ş tir. Cebelitarık’ın UEFA üyeli ğ i için adaylık ba ş vurusuna, ilk önce sınır kom ş usu İ spanya 14 yıl boyunca kar ş ı çıkmı ş tır. İ spanya’nın Cebelitarık’ın üyeli ğ ine sıcak bakmamasının nedeni, kendi topraklarındaki otonom bölgelerin benzer bir tutum izleme olasılı ğ ı ve bu olasılı ğ ın neden olabilece ğ i İ spanya’nın parçalanma korkusudur.