Türkiye - Azerbaycan Maç Kitabı

Azerbaycan, Avrupa ve Asya kıtaları arasında, Güney Kafkasya’da yer alan bir ülkedir. Kuzeyde Rusya, kuzey batıda Gürcistan, güney batıda Ermenistan, güneyde İ ran ve güney batıda Nahçıvan ba ğ lantısıyla Türkiye ile kom ş udur. Ülkenin do ğ u sınırını Hazar Denizi çizmektedir. Atatürk’ün, “Azerbaycan’ın sevinci bizim sevincimiz, kederi bizim kederimizdir”, Ebulfez Elçibey’in “ İ ki karde ş in yan yana ayrı devletler kurdu ğ u nerede görülmü ş tür. Azerbaycan ve Türkiye olarak en kısa zamanda birle ş meliyiz” ve Haydar Aliyev’in “Biz bir millet, iki devletiz” sözleri, iki ülkenin karde ş li ğ ini ortaya koyan en güzel örneklerdir. Tarih Eski zamanlardan Ortaça ğ ’a kadar, Azerbaycan terimi co ğ rafi olarak bugün İ ran’ın bir bölgesi olan Azerbaycan için kullanmaktaydı. Günümüzde Azerbaycan Cumhuriyeti’nin bulundu ğ u yer ise Albanya veya Aran olarak tanınan bölgenin bir parçasıydı. Selçukluların Azerbaycan’da görülmeleri ise 1015-1021 yılları arasındadır. Bu dönemde O ğ uz göçlerinin sonucu Azerbaycan’ın Türkle ş tirilme ve İ slamla ş tırılma süreci hızlanmı ş tır. 1136’da İ ldenizliler tarafından Tebriz’de kurulan atabeyli ğ in egemenli ğ ine girmi ş tir. Mo ğ ol istilalarından sonra ülkede İ lhanlılar hüküm sürmü ş ve bir süre de Altın Orda’nın hâkimiyeti kurulmu ş tur. 14. yüzyılda Karakoyunlular ve Akkoyunluların egemenliklerine girmi ş tir. Daha sonra Safeviler, Af ş arlar, Zendler ve Kaçarlar tarafından yönetilen ülke, daha sonra hanlıklara ayrılmı ş , 1800’lerin ba ş ındaki Rus- İ ran Sava ş ları’nın ardından, 1813 yılında bu hanlıkların büyük bir kısmı Rusya İ mparatorlu ğ u hâkimiyetine girmi ş tir. 1828’de Azerbaycan’daki Rus istilası tamamlanmı ş tır. 1918-1920’de Kafkasya Kurultayı’nı toplayan Azerbaycan Türkleri, 28 Mayıs 1918’de de Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti’ni kurmu ş tur. Bu devlet Orta Do ğ u’daki ilk cumhuriyettir. Ancak 1920’de Kafkasya ötesi Sosyalist Sovyet Cumhuriyetler Birli ğ i’ne katılmı ş tır. 30 Eylül 1991’de SSCB’nin çökü ş üyle ba ğ ımsızlı ğ ını yeniden ilân etmi ş tir. Azerbaycan, Ermeniler tarafından 1990’ların ba ş ında i ş gal edilen Da ğ lık Karaba ğ ’ı da 2020’nin sonlarında kısa süren bir sava ş la geri almı ş tır. Co ğ rafya Azerbaycan’ın sınırlarının uzunlu ğ u 2013 kilometredir. Azerbaycan’ın İ ran’la 611, Türkiye ile 9, Rusya ile 284, Gürcistan ile 322 ve Ermenistan’la 787 kilometre sınırı vardır. Do ğ usu ise Azerbaycan’ı Tanıyalım Nahçıvan’dan sınır kom ş umuz Azerbaycan, 11’inci yüzyılın ba ş larından itibaren Selçuklular eliyle O ğ uz Türklerinin yerle ş ti ğ i bir ülke. Atatürk’ün, “Azerbaycan’ın sevinci bizim sevincimiz, kederi bizim kederimizdir”, Ebulfez Elçibey’in “ İ ki karde ş in yan yana ayrı devletler kurdu ğ u nerede görülmü ş tür. Azerbaycan ve Türkiye olarak en kısa zamanda birle ş meliyiz” ve Haydar Aliyev’in “Biz bir millet, iki devletiz” sözleri, Türkiye-Azerbaycan karde ş li ğ inin en güzel örneklerdir. 35 Hazar Denizi ile çevrilmi ş tir. Zirvesi 5 bin metrenin üstünde ve buzul kaplı olan Büyük Kafkaslar, kara yolculu ğ unu önemli derecede sekteye u ğ ratmaktadır. Güneyde Ermenistan’ın da ğ kütleleri, kuzeyde ise yüksek Kafkas da ğ ları bulunur. Azerbaycan’ın da ğ ları; Büyük Kafkaslar (4 bin-5 bin m.) içinde yer alan Bazardüzü (4.466 m), Ş ahda ğ (4.243 m), Pazaryurdu (4.126 m), Tufan (4.191 m), Yarıda ğ (4.116 m), Ragdan (4.020 m) ile Küçük Kafkas sırada ğ ları içinde yer alan Kapıcık (3.906 m.), Gazangelda ğ (3.829 m), Biçenek A ş ırımı (2.346 m), Karaba ğ Volkanik Yaylası’nda yer alan Delida ğ ı (3.616 m), Murovda ğ silsilesinde yer alan Kamı ş da ğ (3.724 m), Hinal Da ğ ı (3.367 m), Kepez (3.066 m), Zengezur Sırada ğ ları içinde yer alan Büyük I ş ıklı (3.550 m), Talı ş Sırada ğ ları silsilesinde yer alan Kömürköy (2.493 m.) ve Kızyurdu (2.433 m) da ğ lardır. Azerbaycan deniz seviyesinden 657 metre yüksektir ve topraklarının ço ğ unlu ğ u da ğ lık alanlardır. Azerbaycan’ın en uzun nehri Hazar Denizi’ne dökülen 1.364 kilometrelik Kura Nehri’dir. Aras Nehri’nin uzunlu ğ u ise 1.072 kilometredir. En büyük gölü 17.5 kilometrekare ile Hacıkabul Gölü’dür. Çevresinin da ğ lar ve yüksek tepelerle çevrili olmasına ra ğ men Azerbaycan’ın büyük bölümü ovadır ve topraklarının en verimli yerleri Kura ile Aras nehirlerinin karı ş tı ğ ı deltadır. Ülkede ılıman bir iklim varıdır. Fakat Hazar Denizi’nden içeriye do ğ ru, yüksek da ğ larda ve di ğ er yüksek kesimlerde sert bir iklimle kar ş ı kar ş ıya kalınır. Yüksek kesimlerde kı ş lar uzun, so ğ uk ve kar ya ğ ı ş lı, yazlar ise serin geçer. Ovalarda ise kı ş lar serin, ya ğ murlu ve bazen karlı, yazlar sıcak ve kuraktır. Azerbaycan ülkesi ovalarda genellikle bozkırdır. Yüzde 25’i ise bir bölümü da ğ larda olmak üzere ormanlarla kaplıdır. Kuzey ve güney Resmi Adı Azerbaycan Cumhuriyeti Yönetim Biçimi Ba ş kanlık tipi cumhuriyet Ba ş kenti Bakü Resmi Dili Türkçe Nüfusu 10 milyon 282 bin 283 ki ş i Yüzölçümü 86.600 kilometrekare Ki ş i Ba ş ına Gelir 14.856 $ Para Birimi Yeni Manat TÜRK İ YE GÜRC İ STAN AZERBAYCAN İ RAN IRAK ERMEN İ STAN Garda ş ların ülkesi Hükümet Sarayı Hazar Denizi kıyısında kurulan Ba ş kent Bakü 34