Basic HTML Version
ünya futbolunda görsel aç›dan Brezilya’n›n
yeri neyse herhalde Avrupa futbolunda da
Hollanda’n›n yeri odur. Hollanda futbolu
dendi¤inde hemen herkesin zihninde sa-
vunmadan çok hücuma a¤›rl›k veren, sü-
rekli gole odaklanan ve bu esnada izleyen-
lerin gözünü de bir hayli okflayan bir futbol
tak›m› canlan›r. Lâkin bu görüntü itibariyle
benzedi¤i Brezilya’ya k›-
yasla biraz k›smetsizdir
Hollanda. Dünya Kupala-
r›nda üç kez final oyna-
d›ysa da bu maçlar›n hep-
sinde sahadan boynu bü-
kük ayr›lm›fl, Avrupa fiam-
piyonalar›ndaysa sadece
bir kez gülebilmifltir. Yine
de kulüpler düzeyinde
Hollanda tak›mlar›n›n top-
lamda alt› kez fiampiyon
Kulüpler Kupas›/fiampi-
yonlar Ligi, bir kez Kupa
Galipleri Kupas› ve dört
kez de UEFA Kupas› ka-
zand›¤› düflünülürse, Hol-
landa’n›n Almanya, ‹talya,
‹ngiltere, ‹spanya ve Fran-
sa ile birlikte Avrupa fut-
bolunun en önde gelen al-
t› ülkesinden biri oldu¤u-
nu (her ne kadar di¤er befl
ülkenin dünya flampiyon-
luklar› bulunsa da) iddia
etmek abart› say›lmaya-
cakt›r.
Asl›nda Hollanda’n›n Av-
rupa ve hatta dünya futbo-
lu içerisinde böylesine
önemli bir konuma gelme-
si yeni say›labilecek bir
hadise (en az›ndan çok es-
ki de¤il diyelim). Nitekim sadece yar›m as›r
öncesinde bile Hollanda, k›tan›n vasat fut-
bol ülkelerinden biri konumundayd›. Her
ne kadar ülke, biraz Britanya’ya co¤rafi ola-
rak yak›nl›¤›n›n da etkisiyle, futbolun K›ta
Avrupas›na geçifl yapt›¤› ilk noktaysa da fut-
bolun bu bölgedeki niteliksel geliflimi bir
hayli geç olmufltu.
Lüksemburg’a difl geçirmekte
zorlan›lan günler
fiöyle özetleyelim... Hollanda’da
ulusal futbol federasyonu 1889’da
kurulmufl, 1898’de ilk ulusal flampi-
yona düzenlenmifl, 1899’da da Hol-
landa Kupas› oynanmaya bafllam›fl-
t›r. Ancak Hollanda Millî Tak›m›,
1974’te final oynad›¤› Dünya Kupa-
s›’na kadar sadece 1934 ve
1938’deki Dünya Kupalar›na kat›la-
bilmifl, bunlarda da daha ilk maçlar-
da rakiplerine (ilkinde ‹sviçre, ikinci-
sinde Çekoslovakya) yenilerek elen-
miflti. 1960’ta bafllayan Avrupa fiam-
piyonas›’nda da ilk olarak 1976’da
boy göstereceklerdi.
Kulüpler düzeyinde de Hollanda fut-
bolu geç aç›lm›flt›. Avrupa kupala-
r›nda final oynayabilen ilk Hollanda
tak›m›, 1969 y›l›nda fiampiyon Ku-
lüpler Kupas›’n› Milan’a kaybeden
Ajax’t›. Bir y›l sonraysa Feyenoord,
Celtic’i ma¤lup ederek bu kupay› ül-
keye getirmeyi baflaran ilk tak›m
olacakt›. Bundan öncesindeyse Hol-
landa tak›mlar› yar› finali bile bir
kez görebilmiflti (Feyenoord ile
1962-63 sezonunda, fiampiyon Ku-
lüpler Kupas›’nda).
Hollanda’n›n 1970’lerden önce fut-
bolda vasat› bir türlü aflamamas›na
dair en çarp›c› örnekse, 1964 Avru-
pa fiampiyonas› elemelerinde Lük-
semburg taraf›ndan 1-1 ve 1-2’lik
skorlarla saf d›fl› b›rak›lmas›yd›. Üs-
telik, iki ülke aras›ndaki anlaflma ge-
re¤i maçlardan biri Amsterdam, di-
¤eri de Rotterdam’da oynanm›flt›.
Yani Lüksemburg iki kere deplasma-
na gelmiflti fakat Avrupa futbolunun
bu en zay›f ülkesi (o y›llarda San
Marino henüz UEFA üyesi de¤ildi)
karfl›s›nda evinde oynad›¤› iki maçta
bile Hollanda hâkimiyet kurma ba-
flar›s›n› gösterememiflti.
Jack Reynolds ve
Rinus Michels etkisi
Hollanda futbolunun makûs talihini
de¤ifltiren k›r›lma noktalar›na geli-
necek oldu¤undaysa iki tarihin alt›n›
çizmek gerekir. 1915 y›l› ve 1964-
65 sezonu. 1915 y›l›n›n önemi, ‹ngi-
liz teknik adam Jack Reynolds’›n,
Ajax’›n bafl›na geçti¤i y›l olmas›d›r.
Bugün futbolla ilgili birçok kaynak-
ta, total futbolun tohumlar›n› eken
kifli olarak anlat›lan Reynolds,
1915’ten 1947’ye kadar çeflitli ara-
l›klarla toplam 25 y›l Ajax’› çal›flt›r-
m›fl ve görevde oldu¤u süre içerisin-
de dönemin Orta Avrupa futbolun-
dan etkilenerek tak›m›na savunma-
da ve hücumda toplu olarak hareket
etme anlay›fl›n› afl›lamaya çal›flm›flt›.
Bu do¤rultuda da bir oyuncu, çevre-
sindeki bir di¤er oyuncunun mevkii-
ni boflaltmas› halinde hemen o böl-
geyi doldurup kendi mevkiini de¤ifl-
tirebilecek bir “çok yönlülü¤e” sahip
olmal›yd›. Ayr›ca oyunu 40-50 met-
relik bir alanda tutmak ve topu yer-
den, s›k paslaflmalarla oynamak da
söz konusu oyun anlay›fl›n›n di¤er
temel özellikleriydi.
Tüm bunlar kula¤a güzel gelse de
Reynolds’›n yapt›¤› bir k›v›lc›m yak-
maktan ibaretti zira total futbolun
öncülü niteli¤indeki bu anlay›fl he-
nüz Hollanda futbolunun geneline
sirayet etmemiflti. Bu noktadaki
önemli k›r›lma noktas›ysa 1964-65
sezonu olacakt›. O sene hem saha
kenar›nda Hollanda futbolunun çeh-
resini de¤ifltirecek olan Rinus Mic-
hels Ajax’›n bafl›na geçecek hem de
mevzubahis de¤iflimi saha içinde
yönetecek kifli olan Johan Cruyff da
Ajax’›n A tak›m›na yükselecekti.
Michels’in Ajax’taki futbolculuk ka-
riyerinin ilk senesi, Jack Reynolds’›n
yine bu kulüpteki son senesine denk
gelmekteydi. Birlikte tek bir sezon
geçirmifl olsalar da Reynolds’›n Mic-
hels üzerindeki etkisi büyük olmufltu
ve genç oyuncu, ileride teknik
adaml›k yaparsa Reynolds’tan ö¤-
rendiklerini gelifltirerek uygulamay›
da henüz o yafl›nda kafas›na koy-
mufltu. Dolay›s›yla Michels, 1965
y›l›n›n bafllar›nda, futbolu b›rakt›k-
tan yedi sene sonra Ajax’a teknik di-
rektör olarak döndü¤ünde de daha
sonralar› “total futbol” olarak an›la-
cak bu oyun anlay›fl› üzerinde çal›fl-
malara bafllam›flt›.
TamSaha
15
Hollanda
14
TamSaha
Lüksemburg’a difl geçiremedi¤i günlerle Dünya
Kupas›’nda final oynad›¤› günler aras›nda sadece 10 y›l
bulunan, bir baflka Dünya Kupas› finali sonras›nda
Avrupa fiampiyonas›’nda s›f›r çekebilen Hollanda’n›n
futbol tarihi neredeyse hep böylesine inifl ç›k›fllarla dolu.
D
‹stikrars›zlar›n en
büyü¤ü
Onur Erdem
Rinus Michels