TamSaha 248. Sayı / Temmuz 2025

ovyetler Birli ğ i, 1950’lerden da ğ ıl- dı ğ ı 1991’e kadar futbol dünyası- nın önemli güçlerinden biriydi. SSCBMillî Takımı bu süre zar- fında birer kez Avrupa ve Olimpi- yat ş ampiyonu olmu ş , ayrıca üç Avrupa ikincili ğ i ve bir dünya dördüncülü ğ ü elde etmi ş ti. Ne var ki SSCB’nin da ğ ılması sonrasında eski Sovyet cumhuri- yetleri futbolda bir türlü birlik oldukları dönemdeki ba ş arıları yakalayamadı. Birli ğ in futboldaki en önemli iki gücü, Rusya ve Ukrayna’ydı. Ukrayna, 2006 Dünya Kupası’nda çeyrek final, Rusya ise 2008 Av- rupa Ş ampiyonası’nda yarı final oynadı. Ancak bu iki derece hâri- cinde eski Sovyet cumhuriyetleri uluslararası düzeyde ciddi bir varlık gösteremedi. Letonya, son dünya üçüncüsü Türkiye’yi play-o ff ’ta ele- yerek 2004 Avrupa Ş ampiyonası’na katılma sürprizine imza atmı ş tı. Ancak Letonya, turnuvada Almanya kar ş ısında sürpriz bir beraberlik almanın dı ş ında bir ş ey yapamamı ş ve ilk turun ardından evine dönmek zorunda kalmı ş tı. Bundan 20 yıl sonraysa Gürcistan, UEFA Uluslar Ligi yolundan 2024 Avrupa Ş ampiyonası’na katıldı ve burada ikinci tura yükselme ba ş a- rısını gösterdi. Bunun hâricinde, UEFA bünyesinde yer alan Kazakistan, Azerbaycan, Ermenistan, Belarus, Moldova, Litvanya ve Estonya gibi di ğ er eski Sovyet cumhuriyetleriyse herhangi bir uluslararası turnuvada boy gös- teremedi. AFC (Asya Futbol Konfederasyonu) bünyesindeyse durumdaha da vahimdi. Bu konfederasyon altında mücadele eden eski Sovyet cum- huriyetleriyse Özbekistan, Türk- menistan, Kırgızistan, Tacikistan ve 2002’ye kadar da Kazakistan’dı. 2026 Dünya Kupası elemelerine kadar bu ülkelerden herhangi biri Dünya Kupası’nda boy gösterme ş ansını yakalayamamı ş tı. Bu zinciri kıran ve tarihe geçen tarafsa Özbe- kistan oldu. Üstelik Özbekler bu ba- ş arıyı, Asya elemelerinde üçüncü tur sonunda, yani i ş i son safhalara bırakmadan elde etti ve bunu, üçüncü turda oynadı ğ ı 10maçta sadece bir kez yenilerek ba ş ardı. SSCB döneminin bayraktarı Pakhtakor’du Özbekistan’da futbolun tarihine bakılacak olursa, ülkede oyunun geli ş imi, SSCB’nin spor politikaları do ğ rultusunda 1920’lerde ba ş la- mı ş tı. 1926’da, Özbekistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti’nin yerel ligi kurulmu ş tu. Sbornaya Ta ş kent ve Sokol Ta ş kent kulüpleri, bu dö- nemde ülkede ön plana çıkan iki kulüp konumundaydı. Özbekis- tan’ın SSCB içerisinde futbolda adını duyurmasıysa 1956’da Pakh- takor kulübünün kurulmasıyla gerçekle ş ecekti. Dört yıl içerisinde SSCB’nin en üst ligi olan Visçaya Liga’da oynamaya ba ş layan Pakh- takor, 1960’lar ve 1970’lerde dört sezon hâricinde hep Visçaya Liga’da Orta Asya’nın Dünya Kupalarındaki ilk gururu Özbekistan, SSCB’den ba ğ ımsızlı ğ ını kazandıktan 34 yıl sonra bir Dünya Kupası’nda oynama hakkını elde etti. Eleme grubunda İ ran’ın ardından ikinci sırayı alarak do ğ rudan turnuvaya katılan Özbekistan, aynı zamanda Dünya Kupası’na katılma ba ş arısını gösteren ilk Orta Asya ülkesi olarak da tarihe geçti. Özbekistan 70 71 Onur Erdem S Özbekistan futbolunun lokomotifi Pakhtakor takımı 1979’da uçak kazası geçirmi ş ve 17 oyuncusu hayatını kaybetmi ş ti.