TamSaha 247. Sayı / Haziran 2025

sezonunda i ş leyen düzeni muha- faza etmesini bilen Joe Fagan da kulübüne birer İ ngiltere ve Avrupa ş ampiyonlu ğ u daha kazandıracaktı. Fagan, 1985’teki Heysel Faciası son- rası görevi bıraktı ğ ında Liverpool 15 ş ampiyonlukla İ ngiltere’nin açık ara enmuza ff er kulübü konumundaydı. United ise 1974’te dü ş tü ğ ü en üst lige bir sezon sonra geri dönse de birkaç sezon hâricinde ş ampiyon- luk yarı ş ının içine dahi giremedi ğ i karanlık bir dönemden geçmek- teydi ve Kırmızı Ş eytanlarınmüze- sinde, sonuncusu 1967’de gelmi ş olan yedi adet ş ampiyonluk kupası bulunmaktaydı. Bu noktada, United’ınmâkûs tali- hini de ğ i ş tirecek isim olan Alex Ferguson’ın i ş ba ş ı yaptı ğ ı 6 Kasım 1986 tarihine gelmeden evvel tak- vimleri çok daha geriye alalımve rotayı da Ferguson’ınmemleketi İ skoçya’ya çevirelim. İ skoçya’da, yazının giri ş inde de belirtildi ğ i üzere lig, oynanmaya ba ş ladıktan kısa bir süre sonra iki kutuplu bir hâl almı ş tı. Ş ampiyonluklar sürekli Celtic’le Rangers arasında payla ş ılı- yordu ve di ğ er kulüpler iyice figüran statüsüne dü ş mü ş lerdi. Ezeli reka- bette ilk büyük ata ğ ı, 1905-1910 aralı ğ ında üst üste altı ş ampiyonluk elde eden Celtic yaparken Rangers müteakip üç sezonu kazanarak buna cevap vermi ş , fakat deva- mında ye ş il-beyazlılar pe ş pe ş e dört ş ampiyonluk daha elde ederek bu alanda 14-8’lik bir üstünlük sa ğ lamı ş lardı. Rangers hegemonyasını Bill Struth kurdu Rangers’ın ezeli rekabette ibreyi kendi lehine çevirmesiyse efsanevî teknik direktörleri Bill Struth’ın 1920’de i ş bası yapmasıyla mümkün olacaktı. Struth göreve geldi ğ inde Celtic, ş ampiyonluk sayılarında 15-10 öndeydi belki ama sonraki 10 sezonun sekizinde Rangers ş ampiyonlu ğ u kazanırken Celtic bu dönemde sadece iki kez sevinince 1930 itibarıyla Rangers 18-17 öne geçmi ş oluyordu. Struth bununla da yetinmeyecek ve 1954’te emekli olana kadar takımına 10 ş ampiyon- luk daha kazandıracaktı. Struth, 34 yıllık görev süresi sonunda (ki bunun yedi yılında II. Dünya Sava ş ı nedeniyle ligler durmu ş tu) Ran- gers’a 18 ş ampiyonluk kazandır- mı ş tı ve bu sayede de Rangers, ezeli rekabette artık Celtic’e kar ş ı 28-20’lik bir üstünlü ğ e sahipti. 1950’lerin ortasından 1960’ların ortasına kadar geçen dönemdeyse İ skoçya’da Rangers’ın hızı biraz kesiliyordu belki ama Celtic hepten suskundu. Ye ş il-beyazlılar bu peri- yotta hiç ş ampiyonluk ya ş ayamı- yordu. Hatta bu fırsattan istifade eden Aberdeen, Dundee ve Kilmar- nock bu dönemde tarihlerinin ilk ş ampiyonluklarını kazanmı ş lar, Hearts ise bir defayla da yetinme- mi ş ve iki kez ligi zirvede tamamla- mı ş tı. Yine de Rangers bu süre zarfında hanesine altı ş ampiyonluk daha yazdırmı ş tı ve böylece iki ezeli rakip arasındaki ş ampiyonluk sayılarında da bugüne kadar görü- len en büyük fark ortaya çıkmı ş tı: 34-20. Celtic altın yıllarını Jock Stein ile ya ş adı Celtic’i yeniden aya ğ a kaldıracak isimse 1965’te takımın teknik di- rektörlü ğ üne getirilen Jock Stein olacaktı. Hemde ne kaldırmak! Cel- tic, Stein yönetimindeki ilk dokuz sezonunda üst üste ş ampiyon ola- rak bu alandaki İ skoçya rekorunu kırıyordu. Daha da önemlisi, ye ş il- beyazlılar 1967’deki Ş ampiyon Kulüpler Kupası finalinde, dönemin süper gücü Inter’i 2-1 ma ğ lup ede- rek bu kupayı kazanan ilk Britanya takımı olmu ş lardı. Stein, Celtic’le 10’uncu ve son ş ampiyonlu ğ unu 1977’de kazandıktan bir yıl sonra görevinden ayrıldı ğ ındaysa Ran- gers’ın 37 ş ampiyonlu ğ una kar ş ı Celtic’in 30 ş ampiyonlu ğ u bulun- maktaydı. Öte yandan Rangers, 1972’de Kupa Galipleri Kupası’nı da kazanma ba ş arısını göstermi ş ti. İş in ilginci, Rangers’ın duraklama dönemi, Stein’ın Celtic’ten ayrıldı ğ ı 1978 yazından sonrasına denk gele- cekti. Maviler, bunu izleyen sekiz sezonda ligde bir türlü hedefe ula- ş amayacaklardı. İş in daha da ilginci, bu dönemde Celtic de mutlak bir hâkimiyet kuramıyordu. Bilakis genç teknik adamAlex Ferguson yönetimindeki Aberdeen, ülke fut- bolunun iki devine kafa tutmaya ba ş lamı ş tı. 1980’de Ferguson yöne- timindeki ilk ve tarihindeki ikinci ş ampiyonlu ğ u elde eden Aberdeen, 1984 ve 1985’teyse üst üste iki ş am- piyonluk daha kazanmı ş tı. Üstelik malarıysa II. Dünya Sava ş ı sonra- sında mümkün olacaktı. Bu yolda ilk büyük atılımı yapan tarafsa Manchester United’dı. 1945’te İ skoç teknik adamMatt Busby’nin ba ş ına geçti ğ i Kırmızı Ş eytanlar, ço ğ u altyapıdan yeti ş tirilmi ş veya genç ya ş ta küçük kulüplerden transfer edilmi ş oyunculardan olu ş an kadrosuyla önce be ş sezonda dört lig ikincili ğ i elde etti ve nihayet 1952’de, Busby yönetimindeki ilk ş ampiyonlu ğ u ya ş adı. United, 1956 ve 1957’deyse üst üste iki lig ş ampi- yonlu ğ u daha kazandı ğ ındaysa artık İ ngiltere’nin en önemli futbol gücüne dönü ş mekteydi. Ne var ki 6 Ş ubat 1958’de Münih’te ya ş anan uçak kazası, United’ın bu geli ş imine büyük bir darbe vuracaktı. Kazada United’ın sekiz oyuncusu hayatını kaybetmi ş , iki oyuncusu da bir daha futbola döne- meyecek ş ekilde yaralanmı ş tı. Kazadan a ğ ır yaralı olarak kurtulan Matt Busby ise sa ğ lı ğ ına kavu ş tuk- tan sonra görevine geri dönecek ve takımını yeniden in ş â edebilmek adına bir kez daha kolları sıvaya- caktı. Yakla ş ık 10 yıllık süre zar- fında da Busby’nin United’ı, futbol tarihinin en önemli “Anka Ku ş u” hikâyelerinden birisini yazacaktı. 1965 ve 1967’de yeniden İ ngiltere ş ampiyonlukları ya ş ayan Kırmızı Ş eytanlar, 1968 yılına gelindi ğ in- deyse Ş ampiyon Kulüpler Kupası’nı kazanma ba ş arısını gösterecek ve bu kupayı İ ngiltere’ye getiren ilk takımünvanının da sahibi olacaklardı. Liverpool’u aya ğ a kaldıran isimBill Shankly olmu ş tu Liverpool ise II. Dünya Sava ş ı sonrası oynanan ilk sezon olan 1946-1947 sezonunda ş ampiyon olmasına kar ş ın sonrasında büyük bir kriz içine girmi ş ti. Müteakip yedi sezonda orta sıralara demir atan Kırmızılar, 1953-1954 sezonun- daysa 22 takımlı ligin son sırasında kalarak küme dü ş mü ş lerdi. Liver- pool’u içine dü ş tü ğ ü bu girdaptan çıkaracak isimse yine bir İ skoç tek- nik direktör Bill Shankly olacaktı. 1959 sonunda Kırmızıların yöneti- mini üstlenen Shankly, iki buçuk sene sonra takımını birinci lige ta ş ı- yacak, burada da 1964 ve 1966’da ş ampiyonlu ğ a ula ş acaktı. Takvimden anla ş ılaca ğ ı üzere Liverpool ile Manchester United arasındaki rekabetin kızı ş tı ğ ı yıllar, 1960’ların ortalarıydı. 1964-1967 aralı ğ ındaki dört sezonda ş ampi- yonluklar bu iki kulüp arasında dönü ş ümlü olarak payla ş ılmı ş tı. Manchester United’ın 1968’de Av- rupa ş ampiyonu olması, rekabette Kırmızı Ş eytanların hanesine büyük bir artı yazmı ş tı belki ama bu tarihten sonra rüzgârı arkasına alacak olan taraf Liverpool’du. Busby’nin 1969’da emeklili ğ ini açıklaması (her ne kadar 1970-1971 sezonunun ikinci yarısında sezonu tamamlama maksadıyla kısa süreli bir geri dönü ş ü olsa da) United açısından devasa bir kayıptı. Hatta Kırmızı Ş eytanlar, Busby sonra- sında öylesine sudan çıkmı ş balı ğ a döneceklerdi ki 1973-1974 sezonu bitiminde küme dü ş me ş okunu dahi ya ş ayacaklardı. Liverpool ise 1972-1973 sezonunda UEFA Kupası’nı kazanarak tarihinin ilk Avrupa zaferini de elde etmi ş ve United’ın be ş yıl önceki ba ş arısına bir bakıma cevap da vermi ş ti. 1974 yılındaysa Shankly’nin emeklili ğ i sonrasında United’daki bocalama- nın aksine Liverpool’un ivmesi daha da artacaktı. Bununmimarı da yıllarca Shankly’nin yardımcılı ğ ını yaptıktan sonra kulübede birinci adampozisyonuna getirilen Bob Paisley idi. Paisley, Liverpool’u 1970’lerin ikinci yarısında ve 1980’lerin ba ş ında sadece İ ngil- tere’nin de ğ il, Avrupa’nın bir numa- ralı futbol gücü hâline getirecekti. Liverpool, Paisley yönetiminde yurt içinde 1976, 1977, 1979, 1980, 1982 ve 1983’te olmak üzere altı ş ampiyon- luk kazanırken Avrupa’da da ilk olarak 1976’da UEFA Kupası’nı tari- hinde ikinci kez müzesine götür- mü ş , bunun devamındaysa 1977, 1978 ve 1981’de Ş ampiyon Kulüpler Kupası’nı havaya kaldırmayı ba ş ar- mı ş tı. Paisley’nin 1983’te emeklilik kararı almasının ardındansa Liver- pool yine çareyi ikinci adamı terfi ettirmekte bulmu ş ve bu sefer de Paisley’nin yardımcısı Joe Fagan’ı teknik direktörlü ğ e getirmi ş ti. İ lk 76 77 Liverpool, Bill Shankly ile 1960’ların ikinci yarısında ba ş layan yükseli ş ini 1970’lerin tümü ve 80’lerin ilk yarısında büyük zaferlerle sürdürmü ş tü. Rangers, Bill Struth döneminde 18 ş ampiyonluk kazanarak Celtic’e kar ş ı büyük bir üstünlük kurmayı ba ş armı ş tı.