TamSaha 247. Sayı / Haziran 2025

Futbolun be ş i ğ i olan Ada’nın hemkuzeyinde hemde güneyindeki en önemli ezeli rekabetlerde adeta “sıfırlama” tu ş una basılan bir sezon geride kaldı. İ skoçya’da Celtic’in, İ ngiltere’de de Liverpool’un ş ampiyon olmasıyla Celtic-Rangers ve Liverpool-Manchester United rekabetlerindeki ş ampiyonluk sayıları e ş itlendi. 74 75 Onur Erdem 9. yüzyılın ba ş larında, İ ngiltere’de birçok özel okulda ö ğ renciler arasında çe ş itli ayaktopu oyun- ları oynanmaktaydı. Ancak bu oyunlar, neredeyse her okulda farklı kurallarla olu ş turulmu ş tu. Çok geçmeden ülkenin bazı ş e- hirlerindeki futbol heveslileri de o ş ehirde oynanacak olan ayak- topu oyununun yazılı kurallarını ortaya koymu ş tu. Farklı kural koyucuların ülke genelinde tek bir kural kitabı üzerine anla ş ma- larıysa 1863’ün Ekim ayında gerçekle ş ecek ve bu sayede, günümüzde İ ngiltere’nin futbol federasyonu olarak da bilinen “ Th e Football Association” kuru- lacaktı. 1872 Kasım’ında İ ngiltere ve İ skoçya arasında ilkmillî maçın oynanmasının ardındansa 1873 Mart’ında İ skoçlar da kendi futbol birliklerini “Scottish Foot- ball Association” adı altında ku- racaklardı. Bunun devamındaysa günümüzde dünyanın en eski iki futbol ligi olma özelli ğ ine sahip İ ngiltere ve İ skoçya ligleri hayata geçirilecekti. İ ngiltere’deki lig mücadelesi 1888’de ba ş larken İ skoçlar da iki yıl sonra kendi liglerini oynamaya ba ş lamı ş lardı. İ ki lig de I. ve II. Dünya Sava ş ları döneminde verdikleri mecburî aralar hâricinde herhangi bir kesintiye u ğ ramadan günümüze kadar geleceklerdi. İ skoçya’da, 19. yüzyıl sonundaki ilk sezonlarda, Dumbarton ve Hearts iki ş er ş ampiyonluk ka- zansalar da yüzyıl dönümünden itibaren Celtic ve Rangers arasında muazzambir rekabet ba ş layacaktı. İ ngiltere’deyse durum farklıydı. 20. yüzyıl ba ş larında sivrilen takımlar, be ş ş ampiyonlu ğ u bulunan Aston Villa ve dört ş ampi- yonlu ğ u olan Sunderland’di. Ancak bu iki kulüp, 1910’larda birer ş ampiyonluk daha kazanmalarının ardından uzun yıllar zirve mücade- lesinin dı ş ında kalacaklardı. 1930’lardaysa yıldızı parlayan takım, be ş ş ampiyonluk kazanan Arsenal’dı. Liverpool ve Manchester United ise ilk zaferlerini yüzyıl ba ş larında kazanmı ş lardı. Liverpool’un 1901 ve 1906’da ilk iki ş ampiyonlu ğ una ula ş masının ardından, 1908 ve 1911’de de Manchester United İ ngil- tere’nin futboldaki en büyü ğ ü olmu ş tu. Ancak iki takımda ini ş li çıkı ş lı grafikleri nedeniyle henüz zirve yarı ş ında belli bir istikrar ya- kalayamamı ş tı. Örne ğ in Liverpool, söz konusu iki ş ampiyonlu ğ unun arasında, 1904’te bir alt lige dü ş - mü ş tü. Manchester United ise 1922, 1931 ve 1937’de küme dü ş me üzün- tüsünü ya ş amı ş tı. United’ın ilk büyük yükseli ş i Matt Busby dönemindeydi İ ngilizlerin günümüzdeki iki devinin zirveye istikrarlı bir biçimde tutun- Ada’da kusursuz denge 1 United, Matt Busby yönetiminde 1950 ve 60’lara damgasını vurmu ş tu.