TamSaha 246. Sayı / Mayıs 2025

74 75 Heysel Fâciası sonucunda İ ngiliz ku- lüplerinin Avrupa kupalarındanme- nedilmesi, Avrupa futbolundaki güç dengelerinin bir hayli ş a ş masına da neden olmu ş tu. Daha önceden de belirtildi ğ i üzere, 1977’den, fâcianın vuku buldu ğ u 1985’e kadar oynanan dokuz sezonda üç farklı İ ngiliz kulübü, yedi defa Kupa 1’i kazanma ba ş arısını göstermi ş , Kupa 2 ve Kupa 3’te de üç ayrı İ ngiliz kulübü daha za- fere ula ş mı ş tı. Bu kulüplerin bir anda denklemden çıkmasıyla birlikte de Avrupa kupaları çok daha sürprize açık hâle gelmi ş ti. Ş ampiyon Kulüpler Kupası’nda 1985-1986 sezonunda final maçı Steaua Bükre ş ile Barce- lona arasında oynanırken Steaua gol- süz sona eren 120 dakikanın ardından rakibine penaltılarda üstünlük sa ğ la- yarak kupayı Romanya’ya getiren ilk ve tek takımolmu ş tu. Ertesi sezona gelindi ğ indeyse final maçında bu kez Porto ile Bayern Münih kar ş ı kar ş ıya geliyordu. Favori Bayern, mücadelenin ilk yarısını 1-0 önde tamamlasa da Porto 78’inci dakikada Rabah Mad- jer’in jeneriklik topuk golüyle skoru e ş itliyor, bu golden sadece iki dakika sonra da hızlı bir kontratak netice- sinde Juary ile ikinci golü de bularak 2-1’lik galibiyetle kupaya uzanıyordu. Porto böylece Benfica’dan sonra bu kupayı Portekiz’e götüren ikinci takım olmu ş tu. 1987-1988 sezonun- daysa PSV ile Benfica arasında oyna- nan final, iki yıl öncesine benzer bir senaryoya sahne oluyor ve 0-0 sona eren 120 dakika sonrasında PSV, penaltılarla kupaya uzanıyordu. Bu da PSV’nin tarihindeki ilk ve tek Avrupa ş ampiyonlu ğ uydu. Bu dönemdeki ilginç sonuçlar sadece Kupa 1’le sınırlı da de ğ ildi. Kupa Galip- leri Kupası’nda da 1987-1988 sezo- nunda önemli bir sürpriz ya ş anmı ş ve Belçika’nınmütevazî ekibi Mechelen, finalde son ş ampiyon Ajax’ı tek golle devirerek kupayı müzesine götür- mü ş tü. UEFA Kupası’ndaysa 1987- 1988 sezonunda final, Bayer Leverku- sen ile Espanyol takımları arasında oynanmı ş tı. O tarihte Leverkusen’in ülkesinde henüz büyük bir kupa zaferi bulunmamaktaydı ve sekiz sezonluk Bundesliga geçmi ş lerinde de en iyi dereceleri altıncılıktı. Espan- yol ise son Kral Kupası’nı 48 yıl evvel kazanmı ş tı. İ ki maçlık finaldeyse her iki taraf da evinde 3-0 galip gelince sonucun tâyini penaltılara kalmı ş ve bu bölümde de gülen taraf Leverku- sen olmu ş tu. İ ngiliz kulüplerinin 1970’lerin ikinci yarısı ve 1980’lerin ilk yarısında Avrupa futbolunda kurdu ğ u hâkimi- yetin ba ş aktörü Liverpool’du. Kırmızılar, 1976’da UEFA Kupası’nı, 1977, 1978, 1981 ve 1984’te de Ş ampi- yon Kulüpler Kupası’nı müzelerine götürmü ş lerdi. Dolayısıyla İ ngilizlerin Avrupa kupalarındanmenedilmesi- nin ilk bakı ş ta en çok Liverpool’un önünü kesti ğ i dü ş ünülebilirdi. Ancak men cezasına neden olan Heysel Fâ- ciası’nınmüsebbibinin Liverpool holi- ganları oldu ğ u göz önüne alındı ğ ında, Liverpool kulübünün Avrupa kupala- rının dı ş ında kalması âdil bir karar olarak yorumlanabilirdi. Cezayla ilgili asıl tartı ş ma yaratan husus, olaylarla alâkası olmayan kulüplerin de “kuru- nun yanında yanan ya ş ” misali Av- rupa kupalarındanmenedilmeleriydi. Sorunun tek bir kulüple de ğ il, genel olarak İ ngiliz holiganizmiyle ilgili oldu ğ u dü ş ünülerek böyle bir karar alındı ğ ı belliydi ama bu durumda da İ ngiltere Millî Takımı’nın Dünya Kupası ve Avrupa Ş ampiyonası elemelerinden çıkartılmaması ba ş ka bir çeli ş ki do ğ urmaktaydı. Öyle ya da böyle, sonuçta Avrupa kupaları, 1985-1986 sezonundan 1990-1991 sezonuna kadar İ ngiliz takımları olmadan oynandı. Bu dö- nemde Avrupa kupalarında yer alsa ba ş arılar elde etmesi enmuhtemel takımsa Everton’dı. Dolayısıyla Everton, bir bakıma ezeli rakibinin holiganlarının yol açtı ğ ı cezanın en büyükma ğ duru da sayılırdı. Merseyside’ınmavileri, Heysel Fâcia- sı’ndan sadece iki hafta önce, Kupa Galipleri Kupası’nı, finalde RapidWi- en’i 3-1 ma ğ lup ederek kazanmı ş lardı. Bundan evvelse İ ngiltere Ligi’nde, bitime be ş hafta kala ş ampiyonlukla- rını ilân etmi ş lerdi. Everton, normal ş artlar altında 1985-1986 sezo- nunda Ş ampiyon Kulüpler Kupa- sı’nda boy gösterecekti ve hem İ ngiltere’nin hemde Kupa 2’nin son ş ampiyonu apoletini ta ş ıyarak gelece ğ i bu kupada da ku ş kusuz ba ş lıca favorilerden biri olacaktı. Everton’ın 1985’te elde etti ğ i ba ş arı- lar tesadüfî de de ğ ildi zira ellerinde, 1980’lerin futbolunda olu ş turulabi- lecek en parlak kadrolardan biri bu- lunmaktaydı. Kalecileri Galli Neville Southall, 1980’lerde Peter Shilton’la birlikte Ada futbolunun en parlak eldiveni konumundaydı. Hatta o yıl- larda dünyanın da en iyi 10 kalecisi arasında anılmaktaydı. Savunma- nın ortasında görev yapan bir ba ş ka Galli Kevin Ratcli ff e de dönemin en sert stoperlerinden biriydi ve aynı zamanda takımkaptanıydı. Sa ğ bekteki Gary Stevens ise İ ngiltere Millî Takımı’nın gediklilerindendi. Orta sahasıysa belki de Everton’ın en güçlü bölgesiydi. Sa ğ kanattaki Trevor Steven ve sol kanattaki Kevin Sheedy, ortaları, pasları ve ş utlarıyla rakip savunmalar için birer kâbustu. Merkezde oynayan Peter Reid ise dönemin en çalı ş kan ve mücadeleci oyuncuları arasın- daydı. Everton’ın forvet hattıysa iki İ skoç’a, Graeme Sharp ve Andy Gray’e emanetti. Bu ikiliden özellikle Sharp çok etkili bir bitiriciydi. Zaten 1984-1985 sezonunda da tüm kulvarlarda 30 gole imzasını atarak Everton’ın en skorer ismi olmu ş tu. Everton ayrıca bu oyunculara ek olarak 1985 yazında, İ ngiliz futbolu- nun en önemli golcülerinden Gary Lineker’ı da kadrosuna katmı ş tı. Ancak Everton-Lineker beraberli ğ i tek sezonla sınırlı kalacaktı. Zira golcü oyuncu sezonun sonunda Dünya Kupası’nda gol krallı ğ ını da elde edince transfer piyasasının en gözde isimlerinden birine dönü- ş ecek ve Barcelona’nın yolunu tuta- caktı. Öte yandan Everton bu sezon ligde ş ampiyonlu ğ u ezeli rakibi Liverpool’a kaptırıp ikinci sıraya gerilese de 1986-1987 sezonunda bir kez daha mutlu sona ula ş ıyordu. Everton’ın bu form seviyesinde Avrupa kupalarında yer almı ş olması hâlinde neler yapabilece ğ i de do ğ al olarak o döneme tanıklık eden futbolseverler tarafından hâlâ tartı ş ılmakta. İ ngilizlerin yoklu ğ unda sürpriz ş ampiyonlar En büyükma ğ dur Everton Dört takım için tarihi fırsatlar kaçtı Dönemin Everton hâricindeki di ğ er önemli ma ğ durlarıysa Coventry City, Wimbledon, Oxford United ve Luton Town’du. Coventy City 1987’de, Wimble- don ise 1988’de İ ngiltere Federasyon Ku- pası’nı kazanırken Oxford United 1986’da, Luton Town ise 1988’de Lig Kupası’nı müzelerine götürmü ş lerdi. Dolayısıyla men cezasının olmaması durumunda Coventry ileWimbledon Kupa Galipleri Kupası’nda, Oxford ile Luton ise UEFA Kupası’nda İ ngiltere’yi temsil edeceklerdi. Bu dörtlüden sadece Coventry City geç- mi ş te Avrupa kupalarında boy göstere- bilmi ş ti ki o da Fuar Ş ehirleri Kupası’na tek bir sezonluk katılımdan ibaretti. Di ğ er üç kulüpse bu UEFA organizasyonlarına hiç katılamamı ş tı ve ceza olmasaydı onlar da bir ilki ya ş ayacaklardı. Bu kulüplerin belki Everton gibi katıldık- ları kupanın favorileri arasına girmelerini sa ğ layacak ölçüde güçlü kadroları yoktu ama 1988’de Kupa Galipleri Kupası’nı Mechelen’ın kazandı ğ ı dü ş ünüldü ğ ünde, Coventry City’nin bu kupada hiçbir ş ansı olmayaca ğ ını iddia etmek de herhalde biraz acımasızlık olurdu. 1985’in çifte kupalı Everton kadrosu. 1986’nın sürpriz Avrupa ş ampiyonu Steaua’nın kupa sevinci.