TamSaha 241. Sayı / Aralık 2024

hat-trick yapmasıysa siyah-beyazlı forma altındaki en özel performansları- nın belki de ba ş ında geliyordu. Ancak di ğ er yandan Brezilya Millî Takımı’nın, 1974 Dünya Kupası arifesinde gerileme döneminde oldu ğ unu söylemek abartı sayılmazdı. 10 yılı a ş kın bir süre boyunca takımın en büyük yıldızı konumunda olan Pele, millî forma altındaki sonma- çına üç sene önce çıkmı ş ve uluslararası kariyerini noktalamı ş tı. Dört sene önceki ş ampiyon takımın orta sahadaki beyni olan Gerson da yakın zamanda futbolu bırakmı ş tı. En büyük talihsizli ğ iyse takı- mın golcülerinden Tostao ya ş amı ş tı. Yıl- dız oyuncu, retina dekolmanı sorunuyla kar ş ı kar ş ıyaydı ve futbola devam et- mesi hâlinde gözünü kaybetme tehlikesi büyüktü. Bu nedenle de Tostao henüz 26 ya ş ındayken futbol kariyerine nokta koyma kararı almı ş tı. Böylece Brezil- ya’nın 1970’teki ş ampiyonlu ğ unda aslan payına sahip olan be ş liden geriye sadece Rivellino ile Jairzinho kalmı ş tı ve giden- lerin yerine benzer kalitedeki yeni isim- lerin de gelmemi ş olması, Brezilya’nın i ş ini bir hayli güçle ş tirmekteydi. Turnuvanın ilk turunda Yugoslavya, İ skoçya ve Zaire ile aynı gruba dü ş en Brezilya, ilk iki maçında Yugoslavya ve İ skoçya kar ş ısında golsüz beraberliklere razı oluyor ve eskiye nazaran ne denli tatsız bir durumda oldu ğ unu da iyiden iyiye belli ediyordu. Sambacılar sonmaç- larındaysa Zaire’yi 3-0 yeniyor ve Jair- zinho da kar ş ıla ş mada takımının ilk golüne imzasını atıyor, ikinci golde de Ri- vellino’ya asist yapıyordu. Günün sonun- daysa Brezilya, Yugoslavya ve İ skoçya üçlüsü grubu dörder puanla tamamla- mı ş lar ve Zaire’ye kar ş ı aldıkları galibi- yetlerde elde ettikleri averaja göre sıralanmı ş lardı. Neticede Yugoslavya grubu lider bitirmi ş , Brezilya ise İ s- koçya’yı bir averaj farkla geçerek güç de olsa adını ikinci tura yazdırmı ş tı. İ kinci turdaysa Brezilya’nın grubunda ezeli rakipleri Arjantin’in yanı sıra De- mokratik Almanya ve turnuvanın parla- yan yıldızı Hollanda yer almaktaydı. İ lk olarak Demokratik Almanya kar ş ısına çıkan Brezilya, bumaçta da kısır görün- tüsünden sıyrılamasa bile ikinci yarının ortalarında Rivellino’nun attı ğ ı tek golle galip gelmesini biliyordu. Brezilya, bir sonraki maçındaysa zorlu Arjantin enge- lini de Rivellino-Jairzinho ikilisinin bece- rileriyle a ş acaktı. Kar ş ıla ş manın 32’nci dakikasında Rivellino, ceza sahası dı ş ın- dan attı ğ ı enfes golle Sambacıları 1-0 öne geçirirken sadece üç dakika sonra Arjantin buna cevabı Miguel Angel Brin- disi’nin aynı güzellikteki frikik golüyle vermi ş ve ilk yarı 1-1’lik e ş itlikle sona ermi ş ti. İ kinci yarıya geçildikten sonraysa 49’uncu dakikada Jairzinho ceza saha- sına girdi ğ i bir pozisyonda rakibinin müdahalesi sonucunda yerde kalıyordu. Belçikalı hakemVital Loraux oyunu devam ettirirken savunmanın uzakla ş - tırmakta beceriksizce davrandı ğ ı topu Ze Maria kapıyor, sa ğ dan içeri sokuluyor ve arka dire ğ e ortasını kesiyordu. O es- nada çoktan yerden kalkıp o noktaya hareketlenmi ş olan Jairzinho da bu or- taya kafayı vurarak Brezilya’yı 2-1’lik üstünlü ğ e ta ş ıyor ve Sambacılar maçı da bu skorla kazanıyordu. Brezilya gibi Hollanda da gruptaki ilk iki maçını kazanmı ş tı. Dolayısıyla iki ekibin aralarındaki sonmaç, galip gelenin finale çıkacak olması nedeniyle bir tür yarı final niteli ğ i kazanmı ş tı. Ancak averajı daha iyi durumda olan Hollanda’ya bera- berlik de yetecekti. Maçta ortaya çıkan manzaraysa Brezilya futbol klasi ğ ine taban tabana zıttı. O güne dek futbolse- verler Brezilya’nın güzel, heyecan verici futboluna, rakiplerininse onları durdur- mak için olabildi ğ ince sert oynamasına alı ş kındı belki ama o gün pozitif futbol oynamaya çalı ş an taraf Hollandalılar, top yerine rakibe tekme atmaya çalı ş anlarsa Brezilyalılardı. Brezilya’nın bu sert fut- bolu her ne kadar ilk yarıda Hollanda’nın hızını kestiyse de Portakallar ikinci ya- rıda Neeskens ve Cruy ff ’la golleri bula- rak sahadan 2-0’lık galibiyetle ayrılıyor ve finale yükselen taraf oluyorlardı. Grubunu ikinci sırada bitiren Brezilya, böylece di ğ er grubun ikincisi Polonya ile üçüncülükmaçına çıkacaktı. Ancak Bre- zilya söz konusu kar ş ıla ş mada da tatsız bir görüntü çizmekten kurtulamıyor ve rakibine tek golle boyun e ğ erek turnu- vayı dördüncülükle noktalamaya razı oluyordu. Kariyerinin son yıllarında bir futbol seyyahı Jairzinho’nun 30 ya ş ını doldurmasına birkaç ay kalmı ş tı. Kariyerinin artık son dönemleri yakla ş maktaydı. Kendisinin en verimli yıllarında Brezilya’da futbol- cuların yurt dı ş ına transferlerini zorla ş - tıranmevzuat da o sıralarda revize edilmi ş ti ve Jairzinho’nun Avrupa’da oy- namayı deneyimleyebilmesi için bu belki de son fırsattı. Bu sayede 1974’ün Ekim ayına gelindi ğ inde yıldız oyuncu Marsilya’ya transfer oluyordu. Ne var ki Jairzinho, bumacerada aradı- ğ ını bulamayacaktı. Marsilya’yla çıktı ğ ı ilk iki ligmaçında da fileleri havalandır- mı ş tı ve yine formunun zirvesine yakla- ş aca ğ ının sinyallerini vermekteydi. Ancak sonrasında pe ş pe ş e sakatlıklar ya ş adı, Aralık ve Ocak ayında hiç maça çıkamadı. Ş ubat’taysa ilk iki maçında dört gol atarak ye ş il sahalara yeniden kuvvetli bir “merhaba” dedi. Jairzinho, kısa süre içinde Marsilya tribünlerinin de sevgilisi hâline gelmi ş ti gelmesine ama 1975’in Mayıs ayında, Paris Saint-Ger- main’e kar ş ı oynanan ve 2-2 sona eren Fransa Kupası çeyrek final maçının ardından yan hakemle ya ş adı ğ ı hararetli tartı ş ma, kendisi için Fransa defterinin kapanması anlamına gelecekti. Zira maçın hakemi, raporuna, Jairzinho’nun yardımcısına saldırdı ğ ını yazmı ş tı. Brezilyalı oyuncu bu suçlamayı hiçbir zaman kabul etmedi, zaten böyle bir eylemi ispatlayan herhangi bir video veya foto ğ raf görüntüsü de yoktu. Ancak Fransa Futbol Federasyonu, resmî raporu dikkate alıyor ve Jairzinho’yu ülkedeki futbol müsabakalarından iki yıl süresince men ediyordu. Aldı ğ ı ceza sonrasında Marsilya ile yolla- rını ayırmak zorunda kalan Jairzinho, evvela Güney Afrika’nın Kaizer Chiefs ekibiyle kısa süreli bir kontrat yapıyor, burada üç maça çıkıp yedi gol kaydet- mesinin ardındansa ülkesine dönme kararı alıyordu. Ancak üzerinde bu kez Botafogo’nun siyah-beyaz çubuklu forması yerine Cruzeiro’nun düz mavi forması olacaktı. Cruzeiro’da ikinci baharını ya ş ayacak olan Jairzinho, aya ğ ının tozuyla Minas Gerais Eyalet Ş ampiyonası’nda ş ampi- yonluk ya ş ıyordu. Asıl ba ş arıysa 1976 Li- bertadores Kupası’nda gelecekti. Tecrübeli yıldız bu kupada takımıyla çıktı ğ ı 12 maçta 12 gol sevinci ya ş arken Cruzeiro da finalde River Plate’e üç maç sonunda üstünlük sa ğ lıyor ve tarihinin ilk Güney Amerika ş ampiyonlu ğ una uzanıyordu. Ancak ertesi yıl Jairzinho sürpriz bir karar alıyor ve Venezuela’nın Portu- guesa ekibine transfer oluyordu. Belli ki artık yo ğ un tempoda maç yapmak iste- miyor ve kendisini yava ş yava ş emekli- lik fikrine hazırlıyordu. Bir yıl sonra Noroeste ile Brezilya’ya döndü, ardından Amazonas Eyaleti’nde bir alt lig takımı olan Fast Clube’ye gitti, hatta 1980’lerin ba ş ında JorgeWilstermann takımıyla kısa süreli bir Bolivya macerası da ya- ş adı. 1981 sonunda yeniden Botafogo’ya döndü, bir yıl sonraysa Ekvador’un 9 de Octubre takımıyla son profesyonel ma- çına çıktı. 3 Mart 1982 tarihindeyse 1974 Dünya Kupası’ndan sonra uzak kaldı ğ ı Brezilya Millî Takımı’na bir jübile maçı için ça ğ rılan Jairzinho, Çekoslovakya’yla Sao Paulo’da oynanan söz konusu kar ş ı- la ş manın ilk 11 dakikasında sahada yer aldı ve sonrasında da alkı ş lar arasında ye ş il sahalara veda etti. Jairzinho, fut- bolculu ğ un ardındansa zaman zaman ş ansını teknik direktörlükte de denedi ancak çe ş itli küçük çaplı takımlarda aldı ğ ı görevlerde pek de aradı ğ ını bula- madı. En son 2003-2005 periyodunda Gabon Millî Takımı’nı çalı ş tıran Jairzinho, bu görevin ardındansa teknik direktör- lük kariyerine de nokta koymaya karar verdi. Jairzinho, kariyerinin son yıllarında Cruzeiro forması giymi ş ti. 1974 Dünya Kupası, Jairzinho ile Cruy ff ’u kar ş ı kar ş ıya getirmi ş ti. 70 71