TamSaha 231. Sayı / Şubat 2024

Feola’ya taktiksel esneklik sa ğ ladı Vicente Feola yönetimindeki Bre- zilya, o turnuvada taktiksel açıdan da dünya futboluna birçok yenilik sunmaktaydı. Futbol dünyasında uzun yıllar boyunca kabaca 3-2-5 olarak ifade edilebilecekWM sis- temi ve bunun türevleri kullanıl- maktaydı. 1940’lı yıllardaysa zamanının hayli ötesinde olan Macar futbol adamları Marton Bu- kovi ve Gusztav Sebes 4-2-4 ben- zeri bir dizili ş üzerinde çalı ş malar yapmı ş , yine Macar olan bir di ğ er önemli teknik adamBela Guttmann da bu sistemi geli ş tirmi ş ve 1957 yılında Brezilya’da çalı ş tı ğ ı esnada Flavio Costa ve Vicente Feola gibi yenilikçi teknik direktörlerin de bu oyun anlayı ş ıyla tanı ş masını sa ğ la- mı ş tı. Feola, sadece bu kadarıyla da yetinmemi ş ve 4-3-3 üzerine de ilk ciddi çalı ş maları yapan teknik adamlardan biri olmu ş tu. Bunda da Zagallo’nun çok yönlü bir oyuncu olmasının payı büyüktü. Feola’nın Brezilyası, topa sahipken sahaya 4-2-4 dizili ş inde yayılmak- taydı. Ancak Zagallo’nun top rakip- teyken de sürekli mücadele içinde olması ve genç takımda oynadı ğ ı dönemde sol haf e ğ itimi de alması nedeniyle Brezilya topu kaybetti ğ i anda Zagallo’yu sol açıktan sol hafa çekerek 4-3-3’e dönüyordu. Böylece 3-2-5 veya 4-2-4 oynayan rakiplerine kar ş ı da orta sahada bir ki ş i üstün hâle gelen Brezilya, önemli bir avantaj elde ediyordu. Brezilya, İ sveç’teki turnuvanın ilk turundaysa hayli zorlu bir gruba dü ş mü ş tü. Dört yıl önce dünya üçüncüsü olan Avusturya, son olimpiyat ş ampiyonu Sovyetler Bir- li ğ i ve futbolunmucidi İ ngiltere’den olu ş an grup her türlü sonuca açık gözükmekteydi. Brezilya, 8 Hazi- ran’daki ilkmaçında Avusturya ile kar ş ıla ş tı ğ ındaysa Jose Altafini’nin iki, Nilton Santos’un da bir golüyle 3-0 galip gelecek ve turnuvada ne denli iddialı oldu ğ unu daha en ba ş ından herkese gösterecekti. Maça ilk on birde ba ş layan Zagallo da Brezilya’nın en etkili isimleri arasındaydı. Sambacılar, ikinci maçlarındaysa İ ngiltere’yle golsüz berabere kalmı ş lardı. Brezilya, gruptaki son kar ş ıla ş masındaysa çok güzel bir oyunun ardından Sovyetler Birli ğ i’ni 2-0ma ğ lup etmeyi ba ş arıyor ve böylece grup lideri olarak çeyrek finale yükseli- yordu. Kar ş ıla ş manın ardından SSCB Teknik Direktörü Gavril Kaçalin’in ş u sözleriyse, Brezil- ya’nın gösterisinin ne denli hârikulâde oldu ğ unu özetler nitelikteydi: “Bugün burada gördü ğ ümüzün futbol oldu ğ una inanamıyorum. Bugüne dek hayatımda bu kadar güzel bir ş ey görmemi ş tim!” Çeyrek finaldeyse Brezilya’nın kar- ş ısında, aslında ilk turdaki rakiple- rine kıyasla daha kolay bir rakip gibi gözüken Galler vardı. Fakat maç, hiç de beklentilere paralel git- miyordu. Galli oyuncular özellikle savunmada birbirlerinin kademe- lerine tam zamanında giriyorlar ve bire birde adam eksiltmekte mâhir Brezilyalıların hızını bu ş ekilde kesmeyi ba ş arıyorlardı. Bunda ilk 45 dakika boyunca da hayli ba ş arılı olacaklardı. Nitekimdevre arasına golsüz e ş itlikle girilmi ş ti. Brezilya, ikinci yarıyaysa daha bas- kılı ba ş layacak, özellikle genç Pele ve Garrincha gibi yıldızlarıyla rakip kalede tehlikeler yaratacak, niha- yet 66’ncı dakikaya gelindi ğ inde de Pele’nin Dünya Kupalarındaki ilk golünü atmasıyla birlikte 1-0 öne geçecekti. Maçın kalan kısmında Pele’nin bir de kafa ş utu direkten dönerken ba ş ka gol olmuyor ve Sambacılar, tek golle de olsa galip gelerek adlarını yarı finale yazdırıyordu. Brezilya, yarı finale gelene dek kalesinde gol görmemi ş ti. Bunun en büyük sebebi de sürekli topa sahip olmaya ve oyunumümkün mertebe rakip ceza alanı çevre- sinde oynamaya çalı ş malarıydı. Rakipleri, kendi kalelerini savun- maktan, Brezilya kalesine gitmeye do ğ ru dürüst fırsat bulamamı ş lardı. Ancak bu turdaki rakipleri Fransa da önceki dört maçında rakip filelere 15 gol göndererek turnuva- nın en golcü takımı hüviyetine bürünmü ş tü. Sambacılar, belki de turnuvadaki en ciddi sınavlarını verecekti. Kar ş ıla ş manın gollü ve çeki ş meli bir maç olaca ğ ı daha ilk anlarda bile belli olmaktaydı. Henüz ikinci dakikada Vava’nın attı ğ ı golle Brezilya 1-0 öne geçmi ş , Fransa ise yedi dakika sonra buna golcüsü Just Fontaine ile kar ş ılık verince skor 1-1 olmu ş tu. Fransa’nın santr- hafı ve takımkaptanı olan Robert Jonquet’nin 35’inci dakikada sakatlanıp oyunu terk etmesi ve o yıllarda oyuncu de ğ i ş ikli ğ i olma- dı ğ ı için Fransızların sahada 10 ki ş i kalmasıysa oyunda iplerin Bre- zilya’nın eline geçmesini sa ğ lı- yordu. Nitekimbirkaç dakika sonra Brezilya, Didi’nin ceza sahası dı ş ın- dan attı ğ ı golle yeniden öne geçiyor, ikinci yarıda da Pele’nin hat-trick yapmasıyla mücadeleden 5-2’lik galibiyetle ayrılıyordu. Finalde Brezilya’nın kaderini belirledi Sekiz yıl evvel kendi evinde düzen- lenen turnuvanın finalinde Uruguay kar ş ısında ş ok bir yenilgi alan ve ilk dünya ş ampiyonlu ğ u fırsatını kaçı- ran Brezilya, sekiz yıl sonra İ sveç’te düzenlenen turnuvanın, bu kez ev sahibinin kar ş ısına çıkan tarafı konumundaydı. 29 Haziran 1958’de, Stokcholm’ün Rasunda Stadı’nda oynanan finaleyse etkili ba ş layan taraf, ev sahibi İ sveç’ti. Henüz dördüncü dakikada yarım yuvarlak civarında topla bulu ş an Nils Liedholm, ş ık çalımlarla önünü açmı ş ve sonrasında da yerden uzak kö ş eye sert bir ş ut göndere- rek Brezilya kalecisi Gilmar’ı ma ğ lup etmi ş ti: 1-0. İ sveç, golden hemen sonra geli ş tir- di ğ i bir di ğ er ataktaysa ikinci gole de çok yakla ş mı ş fakat kaleye girmekte olan topu son anda çizgi üzerinde Zagallo uzakla ş tırmı ş tı. Bir sol açı ğ ın kendi kale çizgisinde gol savu ş turması zaten e ş ine ender rastlanan bir durumken bunun Dünya Kupası finalinde ya ş anması heptenmuazzamdı. İ sveç daha maçın ba ş ında 2-0’ı bulmu ş olsa, belki de moralman da da ğ ılacak olan rakibi önünde beklenenden çok daha rahat ve farklı bir galibi- yete uzanacak, Brezilya’nın da o çok arzuladı ğ ı dünya ş ampiyon- lu ğ u için bir ba ş ka baharı bekle- mesi gerekecekti. Bu bakımdan Zagallo’nun çizgi üzerinde yaptı ğ ı omüdahale, belki de futbol tarihi- nin bile akı ş ını de ğ i ş tiren çok büyük bir kırılma noktasıydı. O dakikadan sonra sahaya alı ş ıla- geldik oyun karakterini yansıt- maya ba ş layan Brezilya ise aradı ğ ı golleri çok geçmeden bulacaktı. Dokuzuncu ve 32’nci dakikalarda sa ğ kanattan Garrincha’nın topu getirip yerden içeri çevirmesi ve kale sahası üzerinde de Vava’nın son dokunu ş u yapmasıyla Brezilya adeta birbirinin kopyası iki gol bularak 2-1’lik üstünlü ğ e ula ş ı- yordu. İ lk yarının bu skorla geride kalmasının ardındansa, 55’inci da- kikaya gelindi ğ inde futbolseverler belki de bir Dünya Kupası finalinde atılmı ş en güzel gole tanıklık edeceklerdi. Sol kanattan Nilton Santos topu Pele’ye do ğ ru ortalıyor ve genç yıldız önce gö ğ süyle kont- rol etti ğ i topun dibine sonra da ha- fifçe dokunuyor ve bu esnada iki İ sveçli savunmacıyı oyundan dü ş ü- rüyordu. En sonunda da topun yere inmesini beklemeden güzel bir voleyle fileleri havalandıran Pele, farkın ikiye çıkmasını sa ğ lamı ş tı. İ sveç’i nakavt edecek darbeyse, 68’inci dakikada geldi. Brezilya, sol kanattan kazandı ğ ı kö ş e atı ş ını Mario Zagallo ile kullanmı ş , atı ş sonrasında İ sveç ceza alanı içinde ya ş anan karga ş ada İ sveçliler topu uzakla ş tırmaya çalı ş ırken de Zagallo birden o noktaya yeti ş mi ş ve önce topu rakibinden sökmü ş , ardından da kaleci Svensson’un ba- cakları arasından fileleri bulmu ş tu. Brezilya 4-1 öndeydi ve artık ş am- piyonluk için geri sayıma ba ş la- mı ş tı. Zagallo da ilk yarıda çizgiden çevirdi ğ i topla takımına hayat öpücü ğ ü vermesinin ardından bir 1958 Dünya Kupası’nda Zagallo’nun sevinç gözya ş ları... 120 121