TamSaha 228. Sayı / Kasım 2023

1889 yılında kurulmu ş olan Danimarka Futbol Federas- yonu, 1924 yılına gelindi ğ inde 35. kurulu ş yıldönümü ş erefine özel bir turnuva düzenlemeye niyetlenmi ş ti. Turnuvanın, Danimarka’nın yanı sıra İ skandinavya’yı olu ş turan di ğ er iki ülkenin, yani İ sveç ile Norveç’inmillî takımlarını bir araya getirmesi amaçlanmı ş tı. Buna göre turnuvanın adı da İ skandinav Futbol Ş ampiyonası olarak konmu ş tu. Statü ise biraz ilginçti. British Home Championship’te oldu ğ u gibi takımların lig usulüne göre kar ş ı kar ş ıya gelmeleri kararla ş tırılmı ş tı belki ama daha fazla sayıdamaç oynanması için bunun be ş dev- reli bir lig olması hedeflenmi ş ti. Bunun sonucunda da ilk organizasyon 1928 yılına kadar sürecekti. İ lk turnu- vanın ş ampiyonuysa, organizasyonun fikir babası Da- nimarka oluyordu. 1929’a gelindi ğ indeyse bu sefer de İ sveç Futbol Federasyonu’nun 25. kurulu ş yıldönümü nedeniyle turnuvanın ikincisi düzenlenecekti. Ancak bu defa turnuvaya dördüncü takımolarak Finlandi- ya’nın da katılmasıyla birlikte statüde ufak bir de ğ i ş ik- li ğ e gidiliyor ve ligin devre sayısı dörde indiriliyordu. Yine de takımların yapaca ğ ı maç sayısı 12’ye yüksel- mi ş ti. Her yıl bir devre oynanması usulündeyse bir de ğ i ş ikli ğ e gidilmemi ş ve ikinci İ skandinav Futbol Ş ampiyonası da 1932’de tamamlanabilmi ş ti. Bu kez zirvede yer alan takımsa Norveç’ti. Daha sonraları da turnuva yine uzun sürelere yayıla- rak, 1985 yılına kadar düzenli bir ş ekilde 11 defa daha organize edildi. Toplam 13 turnuvada İ sveç dokuz ş am- piyonluk elde ederken Danimarka üç, Norveç ise bir kez mutlu sona ula ş abildi. 2000-2001 sezonuna gelin- di ğ indeyse turnuva yeniden canlandırılmaya çalı ş ıldı. Hatta İ zlanda ve Faroe Adaları da organizasyona dâhil edildi. Ayrıca maçların tek devreli lig esasına göre oynanması kararla ş tırıldı. Ancak takımların ço ğ unun yurt dı ş ında oynayan oyuncularını bumaçlarda oyna- tamaması, turnuvanın bir hayal kırıklı ğ ına dönü ş me- sine neden oldu ve turnuva, beklenen ilgiyi göremedi ğ i için bir daha düzenlenmedi. Bu son turnuvanın gali- biyse, o ana kadar tarihindeki tek uluslararası ba ş arıya ula ş mı ş olan Finlandiya’ydı. 52 Modern futbol, 19. yüzyılın ikinci yarısında İ ngiltere’de icat edilmi ş ti. Her biri Birle ş ik Krallık bünyesinde bulu- nan İ ngiltere, İ skoçya, Galler ve İ rlanda’nın ( İ rlanda Cumhuriyeti ve Kuzey İ rlanda ayrı ş ması 1922’de ger- çekle ş ecekti) kendilerine ait futbol federasyonlarını sırasıyla 1863, 1873, 1876 ve 1880 tarihlerinde kurmala- rının ardından bu dört federasyonun temsilcileri, millî takımlarının birbirleriyle düzenli bir ş ekilde kar ş ı kar ş ıya gelmeleri için kollarını sıvamı ş lardı. Bu do ğ rultuda da söz konusu dört millî takımın, her yıl bir turnuva çerçevesinde kar ş ıla ş maları hususunda mutabakata varılmı ş tı. Netice itibarıyla sadece Avrupa de ğ il, dünya futbolu- nun da ilk uluslararası futbol turnuvası olma özelli ğ ini ta ş ıyan British Home Championship, 26 Ocak 1884 ta- rihinde oynanan İ skoçya- İ rlanda maçıyla resmen ba ş - layacaktı. Turnuva tek devreli ve dört takımlı lig esasına dayanıyordu. Turnuvanın bir ba ş ka özelli ğ iyse puan e ş itli ğ i durumunda averaja bakılmaması ve ta- kımların ş ampiyonlu ğ u payla ş malarıydı. Bu uygulama 1970’lerin sonuna kadar devam edince zaman zaman üçer takımın, hatta 1956’da dört takımın birden “ortak ş ampiyon” oldu ğ u görülecekti. Bu turnuva aynı za- manda futbol oyun kurallarının geli ş imi açısından da hayli önemli bir role sahipti. Zira dört federasyonun da oyun kuralları üzerinde uzla ş maya varabilmeleri için 1886 yılına gelindi ğ inde, futbol oyun kurallarını belirleyen kurul konumundaki International Football Association Board da faaliyete geçirilecekti. Turnuvanın ilk dört sezonuna bakıldı ğ ındaysa İ s- koçya’nın üst üste dört ş ampiyonluk elde etmesi dik- kat çekiyor. İ skoçya, söz konusu dört sezondan sadece birinde ş ampiyonlu ğ u İ ngiltere ile payla ş mı ş , di ğ er üç sezondaysa zirveyi tek ba ş ına sahiplenmi ş ti. İ lk yirmi sezonluk dönemin sonuna kadar da ş ampiyonluk sayı- sında İ skoçya ilk sırada yer almaktaydı. Ancak daha sonra İ ngiltere öne fırlayıp yava ş yava ş arayı açmaya ba ş layacaktı. 1984 yılında sonuncusu düzenlenen tur- nuvada İ ngilizler 20’si ortak 54, İ skoçlar 17’si ortak 41, Galliler be ş i ortak 12 ve İ rlandalılar (daha sonraki adla- rıyla Kuzey İ rlandalılar) da altısı ortak sekiz ş ampiyon- luk kazandılar. British Home Championship her ne kadar fiiliyatta uluslararası bir turnuva görünümünde olsa da Birle ş ik Krallık’ı olu ş turan otonombölgeler arasında yapıldı ğ ı için aslında resmiyette ulusal bir turnuvaydı. Ancak söz konusu dört federasyon, oyunun kurallarını belir- leyen ve FIFA’dan çok önce faaliyete geçen kurumlar oldukları için, FIFA kurulduktan sonra da özel statüye sahip olacaklardı ve böylece futbol dünyasında Birle- ş ik Krallık yerine bu dört farklı takımyer almayı sür- dürecek, British Home Championship de tarihin ilk uluslararası futbol turnuvası unvanıyla oynanmaya devam edecekti. İ lk Uluslararası Turnuva: British Home Championship 53 Eski kıtanın yeni ş ampiyonası Avrupa Futbol Ş ampiyonası Tarihi (1) Avrupa’nın tamamını kapsayan bir uluslararası turnuvanın organize edilebilmesi için 20. yüzyılın ikinci yarısına kadar beklemek gerekecekti. Avrupa Futbol Ş ampiyonası nihayet 1960 yılında hayata geçiyor ve bu yıl düzenlenen ilk turnuvada da zafere ula ş an taraf SSCB oluyordu. Dört yıl sonraysa Avrupa’nın zirvesine İ spanyollar kurulacaktı. Kıta Avrupası’nda İ lk Uluslararası Turnuva: İ skandinav Futbol Ş ampiyonası Avrupa Ş ampiyonası Öncesinde Kıtadaki En Önemli Turnuva: Uluslararası Orta Avrupa Turnuvası (Dr. Gerö Kupası) British Home Champioship’te ilk dört sezonun ş ampiyonu İ skoçya Futbol her ne kadar Britanya’dan Kıta Avrupası’na Da- nimarka ve Hollanda üzerinden geçi ş yapmı ş olsa da, futbolun anakarada en çabuk geli ş ti ğ i bölge, Orta Av- rupa olmu ş tu. Bir ba ş ka deyi ş le Çekoslovakya, Maca- ristan, Avusturya ve İ talya’nın kuzeyi… 20. yüzyılın ilk çeyre ğ i geride kalmak üzereyken, söz konusu dört ülke, Kıta Avrupası’nın da en önemli futbol güçleri ha- line gelmi ş ti. O dönem “Wunderteam” (harika takım) olarak anılmaya ba ş layan Avusturya’nın teknik direk- törü olan Hugo Meisl ise sadece Avusturya futbolunun geli ş imine katkı sa ğ lamakla kalmamı ş , Orta Avrupa ülkeleri arasında bir futbol turnuvası tasarlayarak tümbölge futbolunun çıkarı adına çok önemli bir adım atmı ş tı. Mevzubahis dört ülkeye İ sviçre de katılmı ş ve Meisl’ın önerisinin kabulünün ardından da 1927 yılında ilk Orta Avrupa Kupası düzenlenmeye ba ş lanmı ş tı. Turnuva, iki devreli lig usulüne göre oynanacaktı ve maçlar dört yıllık bir periyota yayılmı ş tı. 1930’da ta- mamlanan ilk organizasyonda zafere İ talya ula ş ırken, Meisl’ın Avusturyası da ikinci sırayı almı ş tı. 1931-1932 İ skandinav Ş ampiyonası’nda İ sveç dokuz zafer kazandı... Onur Erdem