TamSaha 225. Sayı / Ağustos 2023

Gönülden Kaleme Futbol dünyanın büyük bir bölümünde çok sevilen ve kitleleri etkisi altına alan gerek oynaması gerekse de seyir zevki oldukça doyurucu olan spor dalıdır. Kısaca futbolun tarihine göz atacak olursak ş u bilgiler kar ş ımıza çıkar… İ nsano ğ lunun “top”la oynamaya ba ş la- masının tarihi çok eskilere dayanıyor. Mısır’damezarlardaki duvar resimle- rinde ayakla top oynayan insan figürle- rine rastlanmı ş tır. Hatta bu zamandan kalma, 7.5 cm çapında deri veya keten- den yapılmı ş toplar 2500 yıl önceden günümüze kadar ula ş mı ş tır ve kimi müzelerde sergilenmektedir. Futbol tarih boyunca hemen hemen bütünmedeniyetlerde benzer biçimlerde boy gösterdikten sonra bugünkü hâline en yakın ş eklini 17. yüzyılda İ ngiltere’de almı ş tır. FIFA, günümüzde özellikle futbolun en yüksek ve en yetkili yönetim kurulu ş udur. FIFA’nın kurulu ş tarihi 1904’tür. İ lk amacı ise aralarında Belçika, Danimarka, Fransa, Almanya, Hollanda, İ spanya, İ sveç ve İ sviçre´nin ulusal futbol dernekleri arasındaki uluslararası rekabeti denetlemekti. Ba ş langıçta farklı amaçla kurulmu ş olsa bile sonrasında futbol geli ş tikçe dünya çapında çatı kurulu ş ihtiyacı hâsıl oldu ğ unda FIFA’nın kurulu ş amacının çatı kurulu ş a evrildi- ğ ini görüyoruz Günümüzde merkezi Zürih’te bulunan FIFA’nınmevcut üye sayısı 211’dir. Üye ülkeler arasında Türkiye Futbol Federasyonu da yer al- maktadır. Bu ulusal kurulu ş ların her biri, dünyadaki altı bölgesel konfederasyon- dan birinin üyesi olmalıdır. Bunlar Afrika, Asya, Avrupa, Kuzey ve Orta Amerika ve Karayipler, Okyanusya ve Güney Ame- rika Konfederasyonlarıdır. Bu ba ğ lamda, federasyonumuzun 1954 yılında kurulan Avrupa Futbol Federasyonları Birli ğ i olan UEFA’ya da üyeli ğ i bulunmaktadır. Bugün FIFA, futbolun uluslararası alanda büyümesi, futbolun herkes için eri ş ilebi- lir olması, futbol müsabakalarının dürüst ve âdil oyun ilkeleri ile oynanması için kurallar koymaktadır. Bunun yanı sıra birçok uluslararası futbol organizasyonu da düzenlemekten ve tanıtmaktan sorumludur. Bunlar arasında en önemli ve en büyük olanlar ise 1930’da ba ş layan Dünya Kupası ve 1991’de ba ş layan Kadınlar Dünya Kupası turnuvalarıdır. Bilhassa erkekler Dünya Kupası FIFA’nın, Ş ampiyonlar Ligi de UEFA’nın amiral gemileri durumundadır. Kadın futbolu ise geli ş imini hızla sürdürüyor. FIFA, dünya çapında futbolun bütünlü- ğ ünü ve itibarını korumak için özel bir sorumluluk ta ş ımaktadır. Peki, FIFA gerçekten futbolun tehlikeye girmesini önleyecek önlemleri alıyor mu? Yasadı ş ı ve gayriahlaki durumların önüne geçecek önlemleri almasına ra ğ men futbolun seyir zevki her geçen gün azalarak futbolseverlerin stadyum- lardan elini aya ğ ını çekmesinin önüne geçecek tedbirleri almayı ş imdilik dü ş ünmüyor gibi görünüyor. Bunu da düzenledi ğ i U21’den ba ş layarak tüm alt guruplar turnuvalarında oynanan oyunlarda görebiliriz. FIFA ve UEFA, bünyelerinde çe ş itli e ğ itim programları düzenlemiyor de ğ iller. Ama bu e ğ itimler maalesef sahada heyecan dozu yüksekmaçların oynanmasına yetmiyor. FIFA ve UEFA öncelikle teknik direktörlerin çalı ş tıkları takımlarda uzun süreli görev yapmalarını sa ğ layacak önlemleri almalı. Örne ğ in bir teknik adamherhangi bir takımla seneli ğ i 1 milyon liradan 2 yıllık sözle ş me yaptıysa kulüp hocanın i ş ine son vermek istedi ğ inde anla ş tı ğ ı senelik rakamın üç katı ceza ödemeli. Ayrıca iki yıllık ücreti pe ş in alınarak sözle ş me- sindeki maddelere göre ödenmeli. Ceza olarak alınan paralar bir fonda toplanarak takımlarına iyi futbol oynatan teknik adamlara te ş vik ödülleri olarak da ğ ıtılmalı. Takımlar senede en fazla iki hoca de ğ i ş ikli ğ i yapabilmeli. İ ki hocada kalınırsa söyledi ğ im ceza sistemi uygulanmalı, kesinlikle üçüncü hocaya izin verilmemeli. Böyle bir kuralın konulması kulüplerin hoca seçiminde kılı kırk yararak karar vermelerine sebep olaca ğ ı için hoca konusunda daha az hata yapacaklardır. Bu durumda ta- kımlar da teknik adam istikrarını sa ğ layacaktır. FIFA, teknik adam istikrarını korumak için bir teknik direktörle en az üç sene çalı ş an kulübe, hocasına verdi ğ i ücretin yüzde 25’ini ödemeli. Süre uza- dıkça te ş vik oranı da artırılmalı. FIFA ve UEFA düzenledi ğ i turnu- valarda sadece puana bakma- malı. Oynanan futbol da de ğ erlendirilerek oyunu yarım pozisyonla bitiren, ceza sahası aksiyonları az olan takımlar grubundan çıkacak puanı alsa bile olu ş turulacak kurul kararıyla turnuvanın üst turuna çıkması engellenmeli. Bu takımların yerine sahanın her yerinde pozitif futbol oynatan, hücumyapan, ceza sahası aksiyonlarını olu ş tu- ran, özetle seyir zevki yüksek maçlar ortaya koyan teknik adamların takımları alınmalı. Verilecek para ödülü bu kriterlere göre hesaplanmalı. Turnuvayı ş ampiyon bitiren takım çok iyi futbol oynamıyorsa para ödülü de daha az olmalı. Dünyadaki tüm liglerde iyi futbolu te ş vik edecek prim sistemi ülke- lerin federasyonları tarafından desteklenmeli. FIFA tarafından te ş vik olarak ödenen paranın yarısı yerel federasyonlara veril- meli. Yerel federasyonların sezon içinde kestikleri para cezaları da te ş vik sistemine aktarılmalı. Günümüzde futbolun geçmi ş e göre daha hızlı oynandı ğ ı do ğ ru- dur. “Oyunun hızlanması geçmi ş yıllarda ya ş anan pozisyon zen- ginli ğ ini sa ğ ladı mı?” sorusuna verilecek cevap ise ne yazık ki maçların büyük bir ço ğ unlu ğ unda “hayır”dır. Hatta bazı müsabaka- larda futbol geçmi ş e kıyasla çok daha yava ş oynanıyor, takımlar ka ğ nı hızında top çeviriyor, rakip takımda kendi sahasında bekli- yor. Dolayısıyla ortaya tatsız tuzsuz bir gösteri çıkıyor. FIFA ve UEFA’nın düzenledi ğ i millî takımlar düzeyindeki turnuva- larda ülkelerinin en iyi futbolcula- rının sahne aldı ğ ı müsabakalarda bu duruma sıkça ş ahit oluyoruz. Herhangi bir takımın hocası sa- dece savunma planıyla takımını sahaya çıkarıyor, kaç dakika gol yememi ş se onu kâr sayıyor. Ne zaman ki golü kalesinde görüyor, o zaman hücumyapmayı dü ş ünüyor. Ne gariptir ki hücumu dü ş ünerek oynadı ğ ı dakikalarda takımı oldukça etkili ataklar yapabiliyor. Bu durumda ş u soru- nun cevabını merak ediyorum: “Madem takımınız hücumyapa- biliyor, neden golü yiyene kadar biz futbolseverlere onca dakika eziyet çektirdiniz?” Teknik adamları anlıyorum, lâkin futbolsever olarak sahada kıran kırana oynanan, seyir zevki yüksekmaçlar seyretmek istiyorum. Ş ayet bunu sa ğ layacak taktikler geli ş tiremezseniz velinimetiniz olan seyircilerden mahrumkalmaya ramak kaldı. Bu sebeple bilhassa FIFA bu ko- nuda kendi düzenledi ğ i organi- zasyonlardan ba ş layarak önlem almalı. Yetmi ş li yıllarda alınan bir takımönlemler sonucu seyirci sayısında artı ş sa ğ landı. Bu sadece alınan önlemler sonucu gerçekle ş medi; heyecan dozu yüksekmaçların oynanması yükseli ş in ana omurgasını olu ş turdu. Günümüzde pek çok maçta vasatı geçmeyen futbol ortaya koyulması maç seyretme kültürü olu ş mu ş ülkelerde bile kısmî seyirci kaybı olu ş masına yol açabilir. FIFA ve UEFA bu ko- nuya ivedilikle el atmalı çünkü oynanan vasatı geçmeyen futbol devam edecek olursa tribünlerin futbol seyircisi tarafından hızla terkedilmesine ş ahit olaca ğ ız. FIFA’nın esporu desteklemesini anlamakta da zorluk çekiyorum. Futbolun ruhuna aykırı olarak görüyorum. Oda içinde oynanan oyunu desteklemesi inanılır gibi de ğ il. Belli ki bu karar, ye ş il saha- larda oynanan vasat futbolun se- yirciyi stadyumlardan kaçıraca ğ ı ve futbolun popülaritesini kaybe- dece ğ i öngörüsü ile alınmı ş . Günümüzde revaçta olan adı futbol, fiziksel aktivesi sadece parmakları çalı ş tırmak olan sanal ortamda oynanan oyunu bünyesine almasının ba ş ka mantıklı izahı yok. Ezcümle FI- FA’nın iyi futbolu te ş vik etmesi için öncelikle bu futbolu oynata- cak olan teknik adamların ko- layca kapı önüne koyulmasını önleyecek önlemleri alması, sonrasında iyi futbolu te ş vik edecek prim sistemini devreye sokması aklıma gelen tedbirler- den bazıları. Tarihi milattan ön- ceye dayanan futbolun, gerekli önlemler alınmaz ve bu oynanan vasatı geçmeyen oyun devam ederse, yakın gelecekte unutulup giden sporlar arasına girmesi kaçınılmaz olacaktır. Ya ş am sevinciniz hiç bitmesin. Sa ğ lıkla kalın… İ smail Gökçek FIFA ve UEFA’nın turnuvaları 157 156