TamSaha 222. Sayı / Mayıs 2023

ngiltere’de futbol liglerinin kurucu- ları arasında yer alan ve liglerin en üst kademesinde 120’nci sezonunu geçirerek bu alanda bir rekorun da sahibi olan Everton, 1980’lerin sonuna kadar aynı zamanda ezeli rakibi Liverpool’un ardından en çok lig ş ampiyonlu ğ u gören ikinci kulüp konumundaydı. İ lk ş ampi- yonlu ğ unu 1891’de kazanan Ever- ton, daha sonra 1915’te ikinci kez ligi zirvede tamamlarken iki Dünya Sava ş ı arası dönemdeyseAda fut- bolunun en önemli takımlarından birine dönü ş mü ş tü. 1928, 1932 ve 1939’da üç ş ampiyonluk daha ka- zanan Everton, bu yıllarda İ ngiliz futbolunun en önemli golcülerin- den olanDixie Dean sayesinde yurt çapındaki popülaritesini kat kat ar- tırmı ş tı. Everton formasıyla çıktı ğ ı 433maçta 383 gole imzasını atan Dean, özellikle 1927-28 sezonunda ligde 60 golle gol krallı ğ ına ula ş arak kırılması güç bir rekorun da sahibi olmu ş tu. II. Dünya Sava ş ı sonundan 1960’ların ba ş ına kadar bir durak- lama dönemi geçiren Everton, 1960’lar ve 1970’lerde birer lig ş am- piyonlu ğ u daha elde etmesinin ardından 1980’lerin ortasında tari- hinin en parlak dönemlerinden birini daha ya ş ayacaktı. 1984’te İ ngiltere FederasyonKupası’nı dör- düncü kezmüzesine götüren Ever- ton, 1985’te de Liverpool’un 13 puan önünde sekizinci lig ş ampiyonlu- ğ una ula ş ıyor, aynı zamanda da Kupa Galipleri Kupası’nı, finalde RapidWien’e kurdu ğ u 3-1’lik üs- tünlükle kazanarakAvrupa kupa- larındaki ilk ve bugüne kadarki tek zaferini de elde ediyordu. Everton’ın aslında o dönemde buAvrupa ba ş arısının devamı da gelebilirdi. Ancak 1985’te Liverpool ile Juven- tus arasında oynanan Ş ampiyon Kulüpler Kupası finali esnasında ya ş anan “Heysel Faciası” netice- sinde İ ngiliz kulüplerininAvrupa kupalarından süresizmen edilme- leri üzerine Everton, hayli istim üzerinde oldu ğ u bir dönemde ülke- sini Kupa 1’de temsil etme ş ansını de ğ erlendiremeyecekti. 1986’da ligde bu kez ezeli rakibi Liverpo- ol’un iki puan gerisinde ikinci sı- rada kalan Everton, 1987’deyse yine zirve için Liverpool’la çeki ş iyor ve bu defa rakibine dokuz puan fark atarak dokuzuncu ve bugüne ka- darki son ş ampiyonlu ğ unu kazanı- yordu. Oesnada 18 ş ampiyonlu ğ a sahip Liverpool’un ardından Everton en çok ş ampiyon olan ikinci takımdı. Arsenal’ın sekiz, Manchester United’ınsa yedi ş ampiyonlu ğ u vardı. 1987’den sonraysa Everton, liginde genellikle orta sıralara tutunmaya çalı ş an bir takımhüviyetine bü- ründü. Elde ettikleri en iyi derece- lerse 1988 ve 2005’te kazandıkları lig dördüncülükleriydi. Tek teselli- leri, bu sıkıntılı süre zarfında en azından küme dü ş memi ş olmaktı fakat 2022-2023 sezonu bu nitelik- lerini de kaybetme tehlikesiyle geçiyor. Everton, Premier Lig’de son altı maçı öncesinde 18’inci sırada, yani dü ş me hattında yer alı- yor ve fikstürünün geri kalanının da zorlumaçlardan olu ş tu ğ u göz önüne alındı ğ ında kulüp tarihî birmenfi kırılma noktasının arifesinde sayılır. İ Everton (9 ş ampiyonluk, sonuncusu 1987’de) olonya, futbolun belli birtakım büyük kulüplerin tekelinde olmamasıyla ön plana çıkan nadir Avrupa ülkelerinden biri. 1921’den beri düzenlenmekte olan Polonya ş ampiyonalarında bugüne dek 18 farklı kulüpmutlu sona ula ş tı. En çok ş ampiyon olan Legia Var ş ova’nınsa 15 ş ampiyonlu ğ u bulunuyor. Bu özelli ğ i bozmaya en çok yakla ş an kulüplerden biriyse 1950’lerin sonundan 1980’lerin sonuna dek geçen 32 sezonda 14 defa lig ş ampiyonlu ğ una ula ş an Gornik Zabrze’ydi. 1948 yılında kömür madenleriyle me ş hur Zabrze ş ehrinde kurulan ve “madenci” anlamına gelen Gornik adını alan kulüp, ilk lig ş ampiyonlu ğ unu 1957’de elde ederken 1960’larla birlikte liginde büyük bir hâkimiyet ku- ruyor ve 1963-1967 periyodunda üst üste be ş kez ş ampiyon olarak yurt içinde bir rekora da imza atıyordu. Gornik Zabrze bu kadarıyla da yetinmezken 1969-1970 sezo- nunda Kupa Galipleri Kupası’nda finale kadar gelmi ş ti. Her ne kadar söz konusu finali Manchester City’ye kar ş ı 2-1 kaybetseler de elde ettikleri bu derece, hâlen bir Polonya takımı- nın Avrupa kupalarındaki en iyi sonucu olma özelli ğ ini koruyor. Ayrıca ülke futbolunun Robert Lewandowski’den önceki en önemli santrforu olarak kabul edilenWlodzimierz Lubanski de bu yıllarda Gornik forması giymekteydi. 1972’de 10’uncu lig ş ampiyonlu- ğ unu kazanmasının ardından biraz çalkantılı bir dönemgeçi- ren, hatta 1978’de küme dü ş en Gornik, bunun ardından kısa sürede toparlanmı ş ve 1980’de döndü ğ ü birinci ligde 1985’ten 1988’e kadar üst üste dört kez daha ş ampiyon olmayı ba ş armı ş ve toplam ş ampiyonluk sayısını da 14’e yükseltmi ş ti. O dönemde en çok rekabete girdikleri kulüp olan Ruch Chor- zow’un 13 ş ampiyonlu ğ u bulu- nurken günümüzde Polonya futbolunun en çok ön planda olan kulüplerinden Legia Var ş o- va’nın henüz dört, Lech Poz- nan’ın iki, Wisla Krakow’un da be ş ş ampiyonlu ğ u bulunmak- taydı. Ne var ki 1988 sonrasında Gornik bir daha ş ampiyonlu ğ u unutur- ken ligde ikinci sırayı bile bir kez, o da 1991 senesinde olmak üzere görebildi. 1990’ların ikinci yarı- sından itibarense orta sıralarla alt sıralar arasında gidip gelmeye ba ş layan Gornik, 2009 ve 2016’daysa iki kez daha küme dü ş menin üzüntüsünü ya ş adı. P Gornik Zabrze (14 ş ampiyonluk, sonuncusu 1988’de) 83 82