TamSaha 222. Sayı / Mayıs 2023

Ş ehzadeba ş ı’ndaki Letafet Apart- manı’nda te ş ekkül etti. Bu ittifak bugünün Spor Hizmetleri Genel Müdürlü ğ ü’ne tekabül ediyor ve bütün spor bran ş larını bünyesinde barındırıyordu. Futbol bran ş ı da Yusuf Ziya Bey’e (Öni ş ) emanet edilmi ş ti. 23 Nisan 1923’te ise Leta- fet Apartmanı’ndaki toplantıda, Türkiye Futbol Federasyonu, o günkü adıyla Türkiye Futbol Heyet-i Müttehidesi resmen kurul- mu ş oldu. Yusuf Ziya Bey’in riyase- tindeki Türkiye Futbol Heyet-i Müttehidesi, Fethi Tahsin Ba ş aran, Hamdi Emin Çap, SaimTurgut Aktansel, Orhan Öktem, Burhan Felek ve Nasuhi Esat Baydar’dan te ş ekkül etmi ş ti. İ LKMAÇ Ardından FIFA’ya ba ş vuruldu ve Türkiye, 21 Mayıs 1923 tarihinde FIFA’nın 26. üyesi oldu. FIFA üyesi Türkiye, ilkmillî maçını Cumhuriye- tin ilânından üç gün önce, 26 Ekim 1923 tarihinde İ stanbul Taksim Stadı’nda Romanya’yla oynadı ve bumaç 2-2 sonuçlandı. Ardından gelen dönemde Millî Takım’ı 1924 Paris Olimpiyatları’na hazırlaması için İ skoçya’dan Billy Hunter i ş ba ş ına getirtildi. Hunter, Türk futbolculara ça ğ da ş futbolu tanıtan ve sistemli bir ş ekilde çalı ş tıran ilk teknik adam olmu ş tu. Yine 1924 Paris Olimpiyat- ları’nda Çekoslovakya’yla oynanan ve 5-2 kaybedilenmaç, kayıtlara Millî Takım’ın yurt dı ş ındaki ilk maçı olarak geçti. 1924’te FIFA’nın iste ğ iyle Sovyetler Birli ğ i-Türkiye maçını Hamdi Emin Çap’ın yönetmesi ise bir Türk hake- min ilk kez bir millî maçta görev yapması anlamına gelmi ş ti. İ lk kez hakemve antrenör kursu açılması da yine bu döneme rastlamı ş , Millî Küme maçları da yine bu dönemde tertip edilmi ş ti. 1938 yılında Türk Spor Kurumu’nun kaldırılması ve Beden Terbiyesi Genel Müdürlü ğ ü’nün Türk sporuna hâkim olmasıyla beraber futbol da devlet yönetimine geçmi ş oldu. MERHABA DÜNYA KUPASI Bir sonraki dönem, Türk futbolunun geli ş mesinin devamı diye özetlene- bilir. 1952’de profesyonelli ğ in kabulü, 1954’te Millî Takım’ın İ sviç- re’de düzenlenen Dünya Kupası’na ilk kez katılması, yine bu dönemde bazı Türk oyuncuların yurt dı ş ında top ko ş turması önemli geli ş melerdi. Türk Millî Takımı aslında 1950 yı- lında, tarihinde ilk defa Dünya Ku- pası finallerinde mücadele etme hakkını kazanmı ş tı. Ancak Dünya Kupası’nın Brezilya gibi o dönemin ş artlarıyla kolay ula ş ılamayacak bir ülkede olması nedeniyle Millî Takımımız bu Dünya Kupası’na gidememi ş ti. Yine de Dünya Kupası hasretimiz çok uzun sürmedi. 1954 Dünya Ku- pası finalleri İ sviçre’de oynanacaktı ve Millî Takımımız da elemelerde İ spanya ile e ş le ş mi ş ti. Bütün dünya gibi İ sviçreliler de İ spanya’nın final- lere katılaca ğ ına o kadar inanmı ş tı ki, hatıra e ş yalarına İ spanyol bay- raklarını bile i ş lettirmi ş ti. Millî Takı- mımız, Madrid’de oynanan ilkmaçı 4-1 kaybetti ğ inde de hiç kimse ş a ş ırmamı ş tı. Ama ay-yıldızlı on birimiz İ stanbul’dak rövan ş ı 1-0 kazandı. O dönemlerde averaj kuralı uygulanmıyordu ve finallere gidecek takımı belirlemek için tarafsız sahada üçüncü bir maçın daha oynanması gerekiyordu. İ tal- ya’nın ba ş kenti Roma’da oynanan bumaç da 2-2 sonuçlandı. Dönemin statüsünde uzatmalar ya da penal- tılar yoktu. İ sviçre biletini alacak takımı kura belirleyecekti. Kurayı çekme i ş i ise top toplayıcı olarak görev yapan İ talyan çocu ğ u Franco’ya dü ş mü ş tü. Millî Takımı- mız bu kurayı kazanacak ve tarihinde ilk defa Dünya Kupası finallerine katılacaktı. Ancak finallerdeki performansımız ba ş arılı de ğ ildi. İ lk rakibimiz Federal Almanya kar ş ısında henüz 2’nci dakikada Suat Mamat’ın attı ğ ı golle 1-0 öne geçsek de sahadan 4-1 ye- nilgiyle ayrıldık. İ kinci maçtaki rakibimiz Güney Kore’yi ise Suat Mamat’ın 10 ve 30, Lefter Küçükan- donyadis’in 24, Burhan Sargın’ın 37, 64 ve 70, Erol Keskin’in de 76’ncı dakikada attı ğ ı gollerle 7-0ma ğ lup ettik. Bu arada Almanlar, Macaris- tan’a yenilmi ş ve dönemin statüsü gere ğ i bir kez daha rakibimiz olmu ş tu. AncakMillî Takımımız, Almanlar kar ş ısında ilk kar ş ıla ş - madaki kadar bile direnç göstere- medi. 22’de Mustafa Ertan ve 82’de Lefter Küçükandonyadis’le iki gol atsak da maçı 7-2 kaybedip Dünya Kupası’na veda ettik. UEFA’YA ÜYE OLUYORUZ 1950’lerden 1960’lara uzanan süre- cin kilometre ta ş ları, İ stanbul, An- kara ve İ zmir’de profesyonel futbol liglerinin kurulması, di ğ er ş ehir- lerde futbol kulüplerinin hızla ço ğ alması, Avrupa kupalarında Galatasaray, Göztepe ve Fenerbah- çe’nin elde etti ğ i ba ş arılı sonuçlar, ayrıca bazı kulüplerde oynamaya ba ş layan yabancı futbolcular ol- mu ş tu. 1962 yılında UEFA, Türki- ye’nin tamüye oldu ğ unu duyurdu. Yine 1962-63 sezonundan itibaren Avrupa Kupa Galipleri Kupası’na katılacak takımları belirlemek üzere Türkiye Futbol Federasyonu “Türkiye Kupası” organize etmeye ba ş ladı. Ayrıca 1967 yılında 20. UEFA Genç Millî Takımlar Ş ampiyonası Türkiye’de düzenlendi. 70’ler tümdünyada oldu ğ u gibi Türkiye’de de önemli bir de ğ i ş im sürecini getirmi ş ti. Bunun en belirginlerinden biri ya- bancı teknik direktörlerin Türki- ye’de daha fazla boy göstermesiydi. Nitekim önce İ ngiliz Brian Birch, ar- dından Brezilyalı Didi çalı ş tırdıkları takımlarla Türkiye Ligi’nde ba ş arılı sonuçlara imza attılar. Aynı tarihler içinde Millî Takım istikrarsız sonuç- lar almaya ba ş lamı ş tı ve bu durum kulüplerimizin Avrupa kupası maçları için de geçerliydi. Ayrıca bu dönemde çok sayıda Yu- goslav oyuncu da liglerde top ko ş - turdu ki, bu durumneredeyse 90’lı yıllara kadar devam etti. 70’ler, Türk futbolunda “Anadolu İ htilali”nin ya- ş andı ğ ı dönemdi aynı zamanda. Trabzonspor, 1974 yılında yükseldi ğ i Türkiye Ligi’nde ikinci sezonunda ş ampiyonlu ğ a ula ş mı ş , çok kısa bir Millî Takımımız ilkmaçını Cumhuriyetin ilânından üç gün önce, 26 Ekim 1923 günü TaksimStadyumu’nda Romanya ile oynamı ş ve sahadan 2-2’lik beraberlikle ayrılmı ş tı. Bumaçta tarihteki ilk Millî Takım golümüzü de Zeki Rıza Bey kaydetmi ş ti. 1950 Dünya Kupası finallerine katılma hakkını kazanan ancak Brezilya’nın uzak olması sebebiyle bu kupaya gidemeyen ay-yıldızlılar, ilk Dünya Kupası tecrübelerini 1954 yılında İ sviçre’de düzenlenen finallerde ya ş amı ş tı. Ay-yıldızlılar Dünya Kupası finallerindeki ilkmaçlarını 1954’te Federal Almanya ile oynamı ş tı. İ ki takım, dönemin ilginç statüsü gere ğ i iki defa kar ş ı kar ş ıya gelmi ş ve bu iki kar ş ıla ş mayı da Almanlar kazanmı ş tı. Türkiye-Federal Almanyamaçları öncesinde iki kaptan Turgay Ş eren ile FritzWalter seremonide... 21 20