TamSaha 206. Sayı / Ocak 2022

mevcut anla ş manın üç katı de ğ erde yeni bir anla ş ma anlamına geliyor. Hâlihazırdaki anla ş mayla sezon ba ş ına 150milyon dolar ödeyen NBC, yeni anla ş mayla birlikte yıllık 450milyon dolar ödemeyi kabul etti. Peki, futbolun son 30 yılda geli ş ti ğ i, öne çıktı ğ ı fakat hâlâ en önemli üç spor arasında yer almadı ğ ı bir ülkede Premier Lig’in yayın hakları için neden bu kadar büyük bir meb- la ğ ödendi? Bu sorunun cevabı, İ n- giltere’de en üst düzey futbol liginin 1992’den sonra Premier Lig adıyla kat etti ğ i geli ş imde ve bunun yayın haklarına yansımasında saklı. 1992’de Premier Lig’in kurulu ş uyla birlikte aynı zamanda Pay TV adı verilen paralı yayınlar futbolu da içine almı ş oldu. Futbolseverlerin belirli bir bedel kar ş ılı ğ ı maçları izlemesi, aynı zamanda maç yayın- larındaki kalitenin ve çe ş itlili ğ in de artması anlamına geliyordu. Premier Lig, 1992’den bu yana her geçen sezon yayıncılı ğ ın üstüne ekleyerek dünyanın en pahalı ve de ğ erli liginin sahibi oldu. Futbol kulüpleri sahip oldukları TV haklarını Premier Lig yöneti- mine merkezî olarak satması için lisanslama yetkisini verdi. O günden bu yana ligin İ ngiltere ve yurt dı ş ındaki televizyon hakları Premier Lig tarafından düzenlenen ihâlelerle sahiplerini buluyor. Pre- mier Lig yönetimi yayın haklarına ili ş kin yapaca ğ ı de ğ i ş iklikleri ku- lüplere danı ş mak ve kulüplerin üçte ikisinin onayını almak zorunda. 1992’den 2007’ye kadar ligin bir ya- yıncısı bulunuyordu. 15 yıl boyunca Sky, İ ngiltere’de ligi tek ba ş ına ya- yınladı. 2007’den itibaren ise Sky ile birlikte Setanta, ESPN, 2013’ten itibaren ise BT Sports, Premier Lig’in yayıncıları oldu. 2019’dan itibaren ise Sky ve BT Sports’a Amazon Prime de e ş lik etmeye ba ş ladı. Böylece Premier Lig’in linear yayıncılarına dijital bir yayıncı da eklenmi ş oldu. Ligin gördü ğ ü ilgiye paralel olarak yayın haklarının de ğ eri de arttı. Yayın haklarının de ğ erinin artması kulüplerin elde ettikleri gelirlerin ço ğ alması ve çok sayıda üst düzey futbolcunun ligde oynaması anla- mına da geldi. Bu, Premier Lig’in yayın haklarından elde edilen geli- rin payla ş ımından kaynaklanıyor. Premier Lig’de yayın haklarından elde edilen gelirlerin yüzde 50’si ligdeki 20 kulüp arasında e ş it olarak payla ş ılıyor. Yayın hakları gelirleri- nin yüzde 25’i sezon sonundaki lig sıralamasında göre, yüzde 25’i de o sezon kulüplerin televizyonda yayınlananmaç sayılarına göre da ğ ıtılıyor. Uluslararası/deniza ş ırı yayın haklarından elde edilen gelir ise 20 kulüp arasında e ş it olarak payla ş tırılıyor. Burada bir hatır- latma yapmakta fayda var; mevcut yerel yayın haklarından elde edilen gelir 5 milyar sterlini a ş arken, uluslararası yayın haklarından elde edilen gelir de 4milyar sterlini geçiyor. Bu, Premier Lig’in üç yıllık dönemde 10milyar sterline yakın bir yayın hakları geliri elde etti ğ i anlamına geliyor. Premier Lig, yayın hakları dikkate alındı ğ ında 2000’li yılların ba ş ından bu yana dünyanın en de ğ erli futbol ligi. Ligin yayın hakları modeli, di ğ er ülkeler ve liglerden daha ileride yer alan bir yapıya sahip. Yayın gelirlerinin tümkulüpler arasında âdil bir ş ekilde da ğ ıtılması ligdeki rekabetin süreklili ğ ini ve her kulübün hatırı sayılır bir gelir elde etmesini sa ğ lıyor. Bunun sonu- cunda da ligde her hafta oynanan 10 kar ş ıla ş manın futbol kalitesi belli bir seviyenin üstünde oluyor. 1992’de Sky, ligin ilk yayıncısı olarak 191 milyon sterlin ödemi ş ti. Ligin kurulu ş undan dokuz yıl sonra yayın hakları 1 milyar sterlin bara- jını geçti. 2010’lu yıllarda ligin yayın haklarının de ğ eri hızla artmaya devam etti. İ ngiliz yayın kurulu ş ları Premier Lig’in yayın hakları için 2013’te 3 milyar, 2016’da da 5 milyar sterlin ödedi. 2004-07 ve 2019-22 dönemleri dı ş ında yayın hakları anla ş maları bir önceki anla ş maya göre de ğ erini artırdı. Son iki senedir ya ş anan Covid-19 pandemisi Pre- mier Lig’in yayın haklarını da etki- ledi. 2022-25 dönemi yayın hakları mevcut düzenlemeler ve aynı top- lamde ğ erle üç seneli ğ ine yenilendi. Canlı ve özet yayın haklarına uzun bir ihâle süreci ya ş anmadanmev- iglerin kalitelerini gösteren en önemli unsur o ligde oynayan futbolcular ve teknik direktörle- rin de ğ eridir. Bir kulübün sahip oldu ğ u oyuncularla birlikte mâli de ğ eri ligin de ğ erini de artırır. Günümüzde liglerin de ğ erini belirleyen ölçütlere bir yenisi eklendi: Yayın haklarının de ğ eri. Artık o ligin de ğ erini sadece saha içerisindeki unsurlarla de ğ il, ligin yayın hakkının ederiyle de de ğ erlendirmekmümkün. Bu konuda dünyadaki di ğ er liglerden bir adım önde olan bir lig bulunuyor: Premier Lig. Dünyanın en iyi ligi olarak gösterilen Premier Lig’in bu unvanı almasının önemli nedenlerinden biri de yayın hakları açısından dünyanın en de ğ erli futbol ligi olması. Premier Lig, Kasım ayı içerisinde yapılan bir anla ş mayla dünya basınında man ş etlere çıktı. ABD’de Premier Lig’in 2013’ten bu yana yayıncısı olan NBC, yayın anla ş masını 2028 yılına kadar 2 milyar sterlin kar ş ılı ğ ında uzattı. Bu, 2021-22 sezonu sonunda sona erecek 10milyar sterlinlik lig Dünyanın önde gelen futbol liglerinden biri olan Premier Lig, son 10 yılda yaptı ğ ı yerel ve uluslararası yayın hakları anla ş malarıyla rakiplerinin önüne geçti. Son olarak ABD’de 2 milyar sterlinlik yayın hakları anla ş masına imza atan Premier Lig’in yayın geliri 10milyar sterline yakla ş tı. Premier Lig 98 99 L Mustafa Taha