TamSaha 206. Sayı / Ocak 2022

olması, i ş leri biraz karı ş tırdı. Zira ABD, dünyada futbolun Britanya dı ş ında oynanmaya ba ş landı ğ ı ilk noktalardan biri olmasına kar ş ın, oyunun bir türlü fazla popülarite kazanamadı ğ ı, hatta beyzbol, basketbol ve Amerikan futbolu gibi sporların da geli ş mesiyle iyiden iyiye arka planda kaldı ğ ı bir ülkeydi. Bunun dı ş ında, FIFA ve IOC (Uluslar- arası Olimpiyat Komitesi) arasında, profesyonel futbolcuların olimpi- yatlarda boy göstermesi hususunda da anla ş mazlık çıkmı ş tı. IOC, 1924 ve 1928 oyunlarına profesyonel futbolcuların katılmı ş olmasından rahatsızdı ve bu durumun devam etmesini istemedi ğ ini de açıkça ifade etmi ş ti. FIFA ise aksi yönde dü ş ünüyordu. Netice itibarıyla 1932 Los Angeles Yaz Olimpiyat Oyunları’nda futbol, gerek ABD’de popüler bir spor olmaması gerekse IOC ve FIFA arasındaki anla ş mazlık nedeniyle programdan çıkarıldı. FIFA, futbolda dünyanın en iyisini belirlemek adına artık tüm inisiya- tifi kendi ellerine alarak bir turnuva düzenlemek durumundaydı ve bu durum, Dünya Kupası’nın da do ğ umunun habercisiydi. Sonuçta 1928 yılında beklenen karar alındı ve FIFA, iki sene sonra ilk dünya futbol ş ampiyonasını düzenleyece- ğ ini duyurdu. Turnuvanın ev sahip- li ğ ineyse Uruguay lâyık görülmü ş - tü. Bunda da iki ana sebep vardı: Birincisi, Uruguay’ın 1924 ve 1928 Olimpiyatlarının altınmadalyalı takımı olması, yani dünyanın en iyi futbol ülkesi olarak kabul edilme- siydi. İ kincisiyse, turnuvanın dü- zenlenmesi planlanan 1930 yılının, aynı zamanda Uruguay’ın ba ğ ım- sızlı ğ ının 100. yılına denk geliyor olmasıydı. Turnuvayı ş ampiyon tamamlayacak takıma takdim edilecek kupanın adını ise mevcut FIFA Ba ş kanı Jules Rimet’den alması kararla ş tırılmı ş tı. 1924 ve 1928 yıllarındaki Olimpiyat- ların futbol turnuvalarının hemFIFA tarafından organize edilmeleri hem de profesyonellere de açık olmala- rıysa daha sonrasında FIFA’nın bu organizasyonları geriye dönük olarak resmi dünya ş ampiyonaları saymasına da yol açacaktı. Hatta bu noktadan hareket eden Uruguay Futbol Federasyonu da Dünya Kupası ş ampiyonluklarının ulusal Futbol Federasyonu armalarının üzerinde yıldızlarla gösterilmesi uygulamasına geçilmesinin ardın- dan, millî takımlarının 1930’da ve 1950’de olmak üzere iki kez kazan- dı ğ ı Dünya Kupası ş ampiyonlukla- rına ek olarak, 1924 ve 1928’de kazandıkları olimpiyat altınlarını da armaları üzerinde yıldızla göster- mek istemi ş ve FIFA, bunu da kabul etmi ş ti. Böylece 1924 Paris ve 1928 AmsterdamYaz Olimpiyat Oyun- ları’ndaki futbol turnuvaları da resmi olarak Dünya Kupası’nın öncülü birer organizasyon hâlini almı ş lardı. Dolayısıyla Dünya Kupası’nın tarihini incelerken, bu iki turnuvaya da mercek tutmadan geçmemek gerekir. 1924 Paris Yaz Olimpiyat Oyunları: Uruguay’ın ilk güç gösterisi 22 takımın katıldı ğ ı Paris Olimpiyat- ları futbol turnuvasında Avrupa dı- ş ından katılan takımlar da bilhassa dikkat çekmekteydi. Bir önceki oyunlarda bu alanda boy gösteren tek Avrupalı olmayan takım Mısır’dı. Kuzey Afrikalılar bu kez de turnuvadaki yerlerini alırlarken Kuzey Amerika’dan ABD ve Güney Amerika’dan da Uruguay, Avrupa dı ş ından gelen di ğ er iki katılımcı oluyordu. Avrupa dı ş ından gelen di ğ er üç takım içerisinde ne yapaca ğ ı en çok merak edilen ekip Uruguay’dı. Uruguay, son Güney Amerika ş ampiyonu unvanını ta ş ıdı ğ ı gibi, 1916’dan beri yedi kez düzenlenmi ş olan Güney Amerika Ş ampiyona- sı’nda toplamda da dört defa zafere ula ş mı ş tı. Bir ba ş ka deyi ş le o yıl- larda Güney Amerika’nın açık ara en iyi takımı konumundaydılar. O günlerde futbolun Güney Ameri- ka’da en az Avrupa’daki kadar büyük bir popülariteye sahip oldu ğ u ve Güney Amerikalıların oyunu oynama konusunda da hayli yetenekli oldukları, Avrupa’da da duyulmu ş tu. Ancak Eski Kıta’da Güney Amerikalı bir takımı seyretme ş ansı bulanlarsa yok denecek kadar azdı. Dolayısıyla bu kıtanın en iyisi olarak görülen bir takımın, Avrupalı takımlar kar ş ısında ne yapaca ğ ı da Paris Yaz Olimpiyat Oyunları öncesinde futbolla ilgili belki de en çokmerak edilen husustu. Çünkü Uruguay’ın ortaya koyaca ğ ı performans, Avrupa futbolu ile Güney Amerika futbolu arasındaki geli ş mi ş lik düze- yinin kıyaslanabilmesi açısından da önemli bir ölçüt olacaktı. Katılımcı sayısının 22 olması nede- niyle, turnuvada ön eleme turuna 12 takımkatılacak ve buradan çıkacak altı takımda ilk turda geri kalan 10 takımla bir araya gelecekti. 16 takımdan itibaren de normal bir biçimde tekmaç eliminasyon usulüne göre ilerlenilecekti. Ön eleme turundaysa ş u skorlar alınmı ş tı. İ talya- İ spanya: 10, İ sviçre- Litvanya: 9-0, Çekoslovakya-Tür- kiye: 5-2, Macaristan-Polonya: 5-0, ABD-Estonya: 1-0, Uruguay-Yu- goslavya: 7-0. Ön eleme maçlarının oynanması sonrasında ele ğ in üzerinde kalan 16 takımla geçilen birinci turdaysa Mısır, Macaristan’ı 3-0ma ğ lup ede- rek büyük bir sürprize imza atarken İ sveç ise Belçika’yı 8-1 yenerek adeta altınmadalyaya göz kırpmı ş tı. Hollanda, Romanya’yı 6-0, Fransa da Letonya’yı 7-0 yenerek di ğ er farklı skorlara imza atmı ş lardı. Ön eleme turunda Yugoslavya’ya attı ğ ı farkla hayranlık uyandıran Uruguay ise bu turda ABD’yi fazla zorlanmadan 3-0’la geçmi ş ti. Ayrıca İ talya, Lüksemburg’u 2-0 yenerken İ rlanda da Bulgaristan’ı tek golle ma ğ lup etmi ş ti. İ sviçre ile Çekoslovakya ise oynadıkları ilk maçta 1-1 berabere kalınca ikinci bir maça çıkmı ş lar ve bu kar ş ıla ş - mayı 1-0 kazanan İ sviçre, çeyrek finale yükselen taraf olmu ş tu. Çeyrek finale gelindi ğ indeyse Uru- guay, ev sahibi Fransa’yı 5-1 yene- rek ne denli güçlü oldu ğ unu bir kez daha ispatlayacaktı. İ sveç de Mısır engelini 5-0’lık skorla a ş mı ş tı. Ayrıca İ sviçre, İ talya’yı, Hollanda da İ rlanda’yı 2-1’lik skorlarla ma ğ lup etmi ş ti. Yarı finallerdeyse İ sviçre ile İ sveç, Uruguay ile de Hollanda birbirlerine rakip olacaklardı. İ sviçre- İ sveç e ş le ş mesinde gülen taraf, Max Abegglen’in iki golüyle İ sviçre olurken, Rudolf Kock’un tek golü İ sveç’e yetmemi ş ti. Uruguay ile Hollanda arasındaki randevudaysa Hollanda mücadelenin ilk yarısını Cornelis Pijl’in golüyle 1-0 önde kapatsa da Güney Amerika temsilcisi ikinci yarıda oyuna a ğ ırlı ğ ını koymu ş ve önce Pedro Cea, ardından da Hector Scarone ile golleri bularak sahadan 2-1’lik galibiyetle ayrılmı ş tı. Bu skorların ardından 8 Haziran 1924 tarihine gelindi ğ inde ilk olarak İ sveç ile Hollanda, bronz madalya maçına çıktılar. 120 dakika sonunda 1-1’lik e ş itlik bozulmayınca da iki ekip, ertesi gün, final maçından önce bir kez daha kar ş ı kar ş ıya geldiler. İ sveç bu defa 3-1 kazanma- sını bildi ve bronz madalyanın sahibi oldu. 9 Haziran 1924’te Uruguay ile İ sveç’i kar ş ı kar ş ıya getiren final mücade- lesindeyse, futbol kamuoyundaki genel beklentiye paralel olarak maça hızlı ba ş layan Uruguay, dakikalar dokuzu gösterirken Pedro Petrone ile golü buluyor ve altınmadalyaya iyiden iyiye yakla- ş ıyordu. Ancak İ sviçre, her ne kadar bu golü erken yemi ş olsa da raki- bine kolay teslim olmaya niyetli de ğ ildi ve Uruguay’ın etkili hücum ayaklarına bundan sonra uzunca bir müddet pranga vuracaktı. Nitekim ilk yarının 1-0 sona erme- sinden sonra ikinci yarının ortala- rına kadar da skor de ğ i ş meyecekti. Lâkin rakibin hücumlarına set çekmeye çalı ş maktan kendi adına hücumorganizasyonları üretmekte zorlanan İ sviçre’nin altınmadalya ş ansı da zaman geçtikçe gitgide azalmaktaydı. Söz konusu ihtimal, 65’inci dakikada Uruguay’ın sol içi Pedro Cea’nın İ sviçre kalecisi Hans Pulver’i avlamasıyla birlikte neredeyse sıfırlanıyordu. Kalan süre içinde de Uruguay oyunun kontrolünü elinden bırak- mamı ş , bitime sekiz dakika kala Angel Romano’nun attı ğ ı golle de maça noktayı koymu ş tu: 3-0. Bu sonuçla birlikte Paris’te altın madalyaya uzanan Uruguay’ın, “Olimpiyatlardaki futbol turnuva- sına Güney Amerika’dan ilk kez katılan takım” sıfatıyla bunu ba ş ar- ması, üstelik altınmadalya yolunda oynadı ğ ı maçlarda rakip filelere maç ba ş ına ortalama dört gol gön- derirken kendi kalesinde yine maç ba ş ına sadece yarımgole izin vermesi, ilk defa bir Güney Amerika takımını detaylı bir biçimde göz- lemleme ş ansı bulan Avrupalı fut- bolseverlerin akıllarında da ister istemez ş u sorunun belirmesine yol açıyordu: “Yoksa Güney Amerikalı- 91 90 1924 Olimpiyatlarının ş ampiyonu Uruguay... 1924 Olimpiyatlarında Uruguay ev sahibi Fransa’yı 5-1 yenmi ş ti...