TamSaha 206. Sayı / Ocak 2022

e ş le ş mi ş ti. Kar ş ıla ş malar, 1969 yılı- nın A ğ ustos ayında oynanırken Sambacılar altı maçta altı galibiyet elde ederek grubu rahat bir biçimde lider olarak tamamlıyor ve Mek- sika’da düzenlenecek olan turnuva için de vizeyi alıyordu. Grupmaçla- rının ba ş lıca yıldızıysa Tostao olmu ş tu. İ lk olarak Brezilya’nın Kolombiya’yı deplasmanda 2-0 yendi ğ i maçta iki gole de imzasını atan Tostao, ardından Venezüella deplasmanında alınan 5-0’lık gali- biyette de hat-trick yaparak ba ş rol oynamı ş tı. Ardından Brezilya’nın iç sahada Kolombiya’yı 6-2 yendi ğ i maçta iki gol daha atan genç yıldız, en sonundaysa Venezüella’yı Mara- cana’da 6-0 yendikleri kar ş ıla ş - mada bir hat-trick daha yapmı ş ve 10 golle tümdünya genelinde elemeleri gol kralı olarak geride bırakmı ş tı. Gözünü kaybetme tehlikesiyle kar ş ıla ş tı Ancak elemeler tamamlandıktan sadece birkaç hafta sonra Tostao, futbol hayatına kast edecek olan o büyük talihsizlikle kar ş ı kar ş ıya gelecekti. 24 Eylül 1969’da Cru- zeiro’nun Roberto Gomes Pedrosa Turnuvası’nda Corinthians ile bir maçı vardı. Yo ğ un ya ğ ı ş tan ötürü zeminde yer yer gölcükler olu ş - mu ş tu ve top da suyu çeke çeke iyice a ğ ırla ş mı ş tı. Corinthians’tan Ditao’nun olanca gücüyle vurdu ğ u bir pozisyondaysa gülle gibi olan top üç metre ötedeki Tostao’nun yüzüne çarpıyor ve tıpta “retina de- kolmanı” olarak adlandırılan, gözün iç yüzeyindeki retina tabakasının, tutundu ğ u dokulardan ayrılması anlamına gelen arıza ba ş gösteri- yordu. Âcil müdahale edilmedi ğ i takdirde körlü ğ e neden olabilecek bir arızaydı bu. Bunun üzerine Tostao 2 Ekim 1969’da ABD’nin Houston ş ehrinde gözünden bir dizi operasyon geçiriyordu. Operasyo- nun ardındansa altı ay boyunca fut- bol oynaması yasaklanacaktı. Bu sürenin ardındansa tekrar sahalara dönüp dönemeyece ğ i, yapılacak kontroller neticesinde kararla ş tırılacaktı. Öte yandan, Dünya Kupası elemele- rinde Brezilya’nın ba ş ında bulunan ve ileride Pele ile Tostao’yu birlikte oynatan teknik direktör Joao Sal- danha yıl sonunda görevinden ayrılırken federasyon onun yerine Mario Zagallo’yu bu pozisyona getirmi ş ti. Zagallo ise göreve geldi- ğ inde Tostao’yu Pele ile birlikte kul- lanmayı dü ş ünmedi ğ ini, hatta onun tamolarak iyile ş ebilece ğ ine dahi inanmadı ğ ını söyleyerek talihsiz yıldızın adeta yarasına tuz basa- caktı. Turnuva ba ş lamadan üç ay önceyse doktorlar, her maç öncesinde özel kontroller yapılması kaydıyla Tostao’ya oynama izni vereceklerdi. Sonrasında Zagallo da oyun pla- nıyla ilgili fikirlerini yeniden gözden geçirecek ve sahada aynı anda Pele, Rivellino ve Tostao’yu bir arada kul- lanabilece ğ i bir formül üzerine çalı- ş acaktı. Buna göre klasik 4-2-4 ş ablonu üzerinde ileri dörtlü soldan sa ğ a Rivellino-Pele-Tostao-Jair- zinho ş eklinde dizilecekti. Ancak Zagallo, ortadaki ikiliden Pele’yi biraz daha geride konumlandırmayı dü ş ünüyordu. Futbol dünyasında yıllar sonra yaygınla ş acak olan 4-2-3-1 sisteminin ilk örneklerin- den biri de bu ş ekilde ortaya çıkacaktı. Ancak Tostao en ileride klasik bir santrfor gibi oynamaya- cak, daha ziyade taktiksel bilgisini, oyun görü ş ünü ve pas becerisini kullanarak arkasındaki üçlüye bo ş alanlar yaratma ve onları besleme görevini üstlene- cekti. Brezilya, Meksika’daki turnuvanın ilk tu- runda son ş ampiyon İ ngiltere, Çekoslo- vakya ve Roman- ya’nın bulundu ğ u zorlu bir gruba dü ş - mü ş tü. İ lkmaçında Çekoslovakya kar ş ısına çıkan Sambacılar, oyunun ba ş larında 1-0 geri dü ş melerine kar ş ın ikisi Jairzinho, birer tanesi de Rivellino ve Pele’den gelen gollerle sahadan 4-1 galip ayrılacak ve dört sene önceki tutuklu ğ u üzerlerinden tamamen attıklarını gösterecek- lerdi. Meksika’da futbol resitali 7 Haziran’daysa turnuvada ilk turun belki de en önemli maçında Brezilya ile İ ngiltere kozlarını payla ş ıyordu. İ ki ekip bir yıl önce Maracana’da bir dostlukmaçında kar ş ı kar ş ıya gel- diklerinde Brezilya 2-1 galip gelmi ş , gollerden birini de Tostao atmı ş tı. Guadalajara’daki maç da gayet den- geli bir mücadeleye sahne olmak- taydı. İ lk yarıda İ ngiltere kalecisi Gordon Banks, Pele’nin yakınme- safeden yaptı ğ ı bir kafa vuru ş unu inanılmaz bir refleksle çıkarmı ş , bu bölümde taraflar ba ş ka bir önemli fırsat yakalayamayınca da devre arasına golsüz e ş itlikle giri ş mi ş ti İ kinci yarıdaysa Brezilya aradı ğ ı golü bulacaktı. 59’uncu dakikada Tos- tao sol kö ş eden İ ngil- tere ceza alanına girmeye çalı ş ıyor, ilk ba ş ta Bobby Moore’dan sıyrılsa da hemen geride kademenin olu ş ması üzerine topu penaltı noktası yakınlarındaki Pele’ye ortalıyordu. Pele de topu kontrol etti ğ i esnada İ ngiliz savun- masını üzerine çekmi ş ti ve sonra- sında da yerden kısa bir pasla bo ş a hareketlenen Jairzinho’nun önüne oynuyor, o da hiç bekletmeden vurup topu kalenin tavanına asarak Brezilya’yı 1-0 öne geçiriyordu. Bre- zilya, maçı da bu tek golle kazanıyor ve puanını dörde çıkartarak çeyrek finali hemen hemen garantiliyordu. Brezilya, Romanya ile oynadı ğ ı son maçıysa ikisi Pele ve biri de Jair- zinho imzalı gollerle 3-2 kazanır- ken, kar ş ıla ş madaki belki de en güzel enstantane, Pele’nin ikinci golünde Tostao’nun yapmı ş oldu ğ u asistti. Sa ğ kanattan Jairzinho’nun yaptı ğ ı ortaya ön direkte bir balet zarafetiyle yükseldikten sonra ha- vadaki topu topu ğ uyla arkasındaki Pele’ye aktarmı ş , Pele de bu güzel servisi geri çevirmeyerek tek vu- ru ş ta a ğ ları bulmu ş tu. Bu gol, Pele ile Tostao’yu birlikte kullanma fik- rinin futbolu ne denli güzelle ş tire- bildi ğ ine dair verilebilecek belki de en çarpıcı örnekti. Gruptan üçte üç yaparak çıkan Bre- zilya, çeyrek finaldeyse turnuvanın fla ş ekiplerinden Peru ile e ş le ş mi ş ti ve bumaç, Tostao’nun kariyerin- deki en parlak performanslardan biri olarak kayıtlara geçecekti. Kar ş ıla ş manın 11’inci dakikasında Pele’nin sa ğ kanattan içeri kesti ğ i topu Peru savunmasında Eloy Campos uzakla ş tıramıyor ve topu kapan Tostao, sol çaprazdaki Rivel- lino’yu görüyordu. Rivellino ise hiç bekletmeden sol aya ğ ının dı ş ıyla yerden harika bir ş ut çekecek ve müthi ş bir kavis alan top da uzak dire ğ e çarptıktan sonra a ğ larla bulu ş acaktı: 1-0. 15’inci dakikaya gelindi ğ indeyse Tostao sol kanattan kazanılan kö ş e vuru ş unu Rivellino ile pasla ş arak kullanacak ve sonra- sında birden ceza sahasına girerek sıfıra yakın bir noktadan topu a ğ - lara göndermeyi bilecekti. Brezilya, henüz çeyrek saatlik süre doldu- ğ unda iki nefis golle skoru 2-0’a getirmi ş ti bile! Peru’nun ilk yarının ortalarında Alberto Gallardo ile buldu ğ u gol sonrasında skor 2-1’e gelse de ikinci yarı ba ş ladıktan yedi dakika sonra Brezilya bir kez daha derin bir nefes alacaktı. Jairzinho’nun güzel ara pasıyla on sekiz içine süzülen Pele topu içeri çevirmi ş ve Tostao da kendi adına ikinci defa fileleri havalandırarak skoru 3-1’e getirmi ş ti. Peru, yıldızı Teofilo Cubillas ile 70’inci dakikada bir gol daha bulup yine azıcık umutlanır gibi olduysa da bunun be ş dakika sonrasında Jairzinho’dan gelen gol skoru belirliyor ve 4-2 kazanan Sambacılar, adlarını yarı finale yazdırıyordu. Yarı finalde bir di ğ er Güney Ame- rika temsilcisi olan Uruguay’la kar ş ı kar ş ıya gelen Brezilya, maçtaki ilk golü kalesinde görüp 1-0 geri dü ş - tüyse de ilk yarının sonlarında sol kanada deplase olan Tostao’nun o noktadan Uruguay savunması arkasına bıraktı ğ ı pasa Clodoal- do’nun yeti ş ip son vuru ş u yapma- sıyla skoru e ş itlemesini bilmi ş ti. Dakikalar 76’yı gösterdi ğ indeyse Tostao’nun pasında rakip savun- manın arkasına sızan Jairzinho, Sambacıları öne geçiren gole imza- sını atıyordu. Brezilya son dakikaya girilirken bir gol de Rivellino ile 1970 Dünya Kupası’nın ş ampiyonu Brezilya Millî Takımı, İ ngiltere’yi 1-0 yendi ğ i maçtan önce… Soldan sa ğ a ayaktakiler: Carlos Alberto, Brito, Piazza, Félix, Clodoaldo, Everaldo, Admildo Chirol. Oturanlar: Jairzinho, Rivellino, Tostão, Pelé, Paulo Cézar Lima. 136 137