TamSaha 198. Sayı / Mayıs 2021

upanın tarihi neredeyse Profesyonel 1. Lig tarihiyle atba ş ı gider ve kökü 1960’lı yıllara dayanır. Avru- pa’da 1961 yılından itibaren ba ş layan Avrupa Kupa Galipleri Kupası’nda Türkiye’yi temsil edecek takımı belirlemek amacıyla 1962-63 sezonunda bütün lig- lerde yer alan takımların katılımıyla Türkiye Kupası adı altında bir kupa organizasyonu tertip edilmeye ba ş lanmı ş tır. 1980-81 sezonunda adı Federasyon Kupası olarak de ğ i ş tirilmi ş , 1992-93 sezonundan sonra tekrar eski ismi Türkiye Kupası’na dönülmü ş tür. 1962-63 sezonunun ilk kupasını Fenerbahçe’yi iki maçta da 2-1 yenerek alan Galatasaray, bu kupayı 18 kez kucaklayarak en fazla kazanan takımunvanına eri ş mi ş tir. Sarı-kırmızılı takım, ilk kupayı kazanma- sının ardından adeta kupa koleksiyonculu ğ una soyunur. Sırasıyla önce Altay’ı, ardından Be ş ikta ş ’ı ve tıpkı ilk sezonda oldu ğ u gibi bir kez daha Fener- bahçe’yi finalde alt ederek arka arkaya dört kez ku- panın sahibi olur. İ lk dört kupayı alan Galatasaray’a 1966-67 sezonunda Altay ‘dur’ der. O sezon finali iki İ zmirli oynar. Ezeli rakiplerinmaçı müthi ş bir çeki ş - meye sahne olur ve Altay ile Göztepe’ninmücadelesi 2-2 sona erer. O günlerin statüsünde penaltı atı ş ları yoktur ve kura atı ş ına gidilir. Kurada ş anslı olan Altay’dır ve İ zmir’in siyah-beyazlıları Galatasaray’ın K Bugüne kadar 58 kez oynanan Türkiye Kupası’nı 18 defayla en çok kazanan takımGalatasaray oldu. Sarı-kırmızılı takımı 9’ar kupayla Be ş ikta ş ve Trabzonspor izledi. Fenerbahçe’nin de 6 Türkiye Kupası bulunuyor. Anadolu takımları da 2’ ş er kez Ankaragücü, Gençlerbirli ğ i, Göztepe, Altay ve Kocaelispor’la, 1’er kez de Bursaspor, Eski ş ehirspor, Sakaryaspor, Kayserispor, Konyaspor ve Akhisarspor’la kupanın sahibi oldu. Ziraat Türkiye Kupası yılın hikayesi 56 57 Galatasaray 1962 Eski ş ehirspor 1971 Ankaragücü 1981 58 kupadaki 4 yıllık hegemonyasına son verirken kupayı da ilk kez İ stanbul sınırlarının dı ş ına çıkarmayı ba ş arır. Altay hızını alamamı ş ve ertesi sezon da finale kadar gelmi ş tir ama o güne kadar iki kez final yitiren Fenerbahçe’nin bir kez daha kaybetmeye tahammülü yoktur. Sarı-lacivertli takım, ilk maçta 2-0 yendi ğ i Altay’a ikinci maçta 1-0 ye- nilse de 1967-68 sezonunda kupayla ilk kez tanı ş mayı ba ş arır. Ardından gelen dört sezon boyunca bu defa İ stanbul takımları kupaya hasret kalır. Öyle ki, bu dört finalde sadece bir İ stanbul takımı vardır ve 1968- 69’da Göztepe, Galatasaray’ı 1-0 ve uzatmada 1-1’lik skorlarla ardında bırakarak kupayı İ zmir’e götürür. Kupa a ş kından vazgeçmeyen Göz- tepe, ertesi sezon da dönemin Ana- dolu Beyi Eski ş ehirspor’a ilkmaçta 2-1 yenilse de rövan ş ı 3-1 kazana- rak ikinci kez mutlu sona ula ş ır. Kupanın İ stanbul ve İ zmir’in dı ş ında bir ba ş ka ş ehirle tanı ş ması 1970-71 sezonuna nasip olur. Bir sezon önce finalde kaybeden Eski ş ehirspor, “Anadolu derbisi” niteli ğ indeki finalin ilkmaçında 1-0 kaybetti ğ i Bursaspor’dan rövan ş ı 2-0’la alır ve müzesini ilk kupasıyla süsler. 1971-72 sezonunda kupaya yeni bir sahip daha çıkar. Ankaragücü, kupa finalindeki ilk Ba ş kent takı- mıdır ve dördüncü kez finale çıkan Altay’ı 0-0’lık ilkmaçın rövan ş ında 3-0’la alt ederek Türkiye Kupası’nı Ba ş kent’e götürür. İ lk dört kupayı kazandıktan sonra sessizli ğ e bürünen Galatasaray, 1972-73 yılında yeniden “Kupa Beyi” olarak ortaya çıkar. 3-1 ve 1-1’lik skorlarla bir önceki sezonun ş ampiyonu Ankaragücü’ne üstün- lük sa ğ layan sarı-kırmızılı takım, be ş inci kupasını kazanır. Ertesi sezon, sıra bir ba ş ka İ stan- bulluya, Fenerbahçe’ye gelmi ş tir. Sarı-lacivertliler, ikinci kez finale yükselen Bursaspor’a fırsat tanı- maz ve 1-0 kaybettikleri maçın rövan ş ını 3-0 kazanarak ikinci kez kupaya sarılır. Ardından bir ba ş ka İ stanbul takımı daha kupayla tanı ş ır. 13. kez düzen- lenen kupada ikinci kez finale yük- selen Be ş ikta ş , finalde lige o sezon yükselen Trabzonspor’un rakibidir. Karadeniz ekibi ilkmaçı 1-0 kazanır ama rövan ş 2-0’la Be ş ikta ş ’ın olur ve kupa İ stanbul’da kalma gelene- ğ ini üçüncü sezonunda da sürdürür. Trabzonspor ertesi sezon yine final- dedir ama bu defa da kupanın gediklisi Galatasaray’a 1-0 biten iki maçın sonunda penaltı atı ş larıyla boyun e ğ er. Penaltı atı ş larıyla kupa sahibi olmak bir ilktir ve kupa arka arkaya dördüncü sezon da İ stanbul takımlarının olmu ş tur. Lâkin Karadeniz inatçılı ğ ı sürmek- tedir. Trabzonspor arka arkaya üçüncü finaline 1976-77 sezonunda çıkar ve bu defa iki yıl önce kaybet- ti ğ i Be ş ikta ş ’tan rövan ş ı alır. 1-0 ve 0-0 sona erenmaçların ardından kupa nihayet Karadeniz kıyılarına uzanır. Bordo-mavili takım arka arkaya dördüncü finaline 1977-78 sezo- nunda yükselir. Bu defa rakibi bir Akdenizlidir ve ilk kez bir Güney ta- kımı kupa finalinde yer almaktadır. Trabzonspor o sezon Adana De- mirspor’u ilkmaçta 3-0 yener ve golsüz biten rövan ş ın ardından kupayı ikinci kez havaya kaldırır. 1978-79’da kupa iki sezonluk ara- dan sonra bir kez daha İ stanbul’a döner. Fenerbahçe, 11 yıl önce finalde alt etti ğ i Altay’a bu defa da 2-1 yenildi ğ i ilkmaçın ardından 2-0’lık üstünlük kurar ve Türkiye Kupası’na üçüncü kez sahip olur. O dönemlerde Anadolu takımları daha bir görünür haldedir futbol arenasında. 1979-80’de Altay, bir sezon önce kaybetti ğ i kupanın acısını Galatasaray’dan çıkartır. Bu, İ zmir’in siyah-beyazlılarının altıncı finallerinde elde etti ğ i ikinci ve son kupa olur aynı zamanda. Ankaragücü 1980-81 sezonunda Boluspor’u yenerek alır kupayı. Bu kupa onlara aynı zamanda 1. Lig’in kapısını da aralar. Ertesi sezon Ankaragücü yine finaldedir ama Galatasaray 3-0 ve 1-2’lik skorlarla Ba ş kent ekibine üst üste ikinci sevincini ya ş atmaz. 1982-83 sezonunda ise Fener- bahçe’nin aldı ğ ı kupa, Kadıköy’e çok uzun süre u ğ ramaz. O sezon Mersin İ dman Yurdu’nu 2-1 ve 2-0’lık skorlarla yenerek dördüncü kez kupa kaldıran Fenerbahçe, 2012 yılına kadar 7 defa finale çıkmasına ra ğ men hep kaybeden taraf olacaktır. 1983-84’te kupa finali tekmaç üzerinden oynanır. Trabzonspor, normal süresi golsüz bitenmaçı uzatma bölümünde attı ğ ı iki golle kazanır ve Be ş ikta ş ’ın eli bo ş kalır. Ertesi sezon Trabzonspor bir kez daha finaldedir ama gülen taraf 2-1 ve 0-0’lık skorlarla Galatasaray olur. Sonraki üç sezondaki kupa finalleri, Anadolu takımlarının birbiriyle kozlarını payla ş ması ş eklinde cere- yan eder. 1986’da final yine tekmaç üzerindendir ve Bursaspor üçüncü kez çıktı ğ ı finalde, bumakamın gediklisi Altay’ı 2-0 yenerek ilk kupasını kazanır. Ankara, Ankaragücü ile iki kupa kaldırmı ş tır o güne kadar, üçün- cüsü Gençlerbirli ğ i’ne kısmet olur. Kırmızı-siyahlı takım 1986-87 se- zonunda finalde kar ş ıla ş tı ğ ı Eski ş e- Fenerbahçe 1983 Kocaelispor 2002