TamSaha 196. Sayı / Mart 2021

Futbol, son yıllarda çok gelişti. Bunu 2002, 2006, 2010, 2014 ve 2018 Dünya Kupalarında yer alan takımlar arasındaki aşırı derece- deki farklılıklardan anlayabiliyoruz. Türkiye, büyük futbol turnuvaları sayesinde birlik olma duygusunu son 20 yılda yalnızca iki kez yaşa- yabildi: 2002 Dünya Kupası ve 2008 Avrupa Şampiyonası. Eğer fırsatlar ve zorluklar hakkında konuşursak, futbolumuzdaki dalgalanmaları gözlemleyebiliriz. Şimdi EURO 2020’de başarı elde etmek ve yeniden Dünya Kupası finallerine katılmak amacındayız. Şayet bu başarıların devamlılığını sağlamak ve futbolda ekol olmuş ülkelerle rekabet içinde olmak istiyorsak, uzun vadeli stratejik kararlar almamız gerekiyor. Avrupa Şampiyonası, Dünya Ku- pası ve Şampiyonlar Ligi gibi her büyük turnuvada geleceğe yön ve- recek trendler analiz edilir. Ben de takım stratejilerine yön verebilmek ve bir tartışma ortamı oluşturabil- mek için bu trendlere ve bunların paralelinde gelişen antrenman biçimlerine değinmek istedim. Büyük turnuvalar özelinde bir trend analizi 1) Yüksek taktiksel değişkenlik Güney Afrika’da düzenlenen 2010 Dünya Kupası’nda oldukça fazla sa- yıda takımın çoğunlukla 1-4-2-3-1 tertibi ile oynadığını görmüştük. Brezilya’daki 2014 Dünya Kupa- sı’nda ise, hemen hemen akla gele- bilecek tüm formasyonları izledik. Bunların arasında 1-4-3-3, 1-3-4-3, 1-5-4-1, 1-4-4-2 veya 1-4-3-1-2’yi saymakmümkün. Birçok takım, geçiş oyununa odaklı bir oyun felsefesi benimsediğin- den, temel formasyonlarını maç içerisinde birkaç kez değiştirebildi- ler. Bu da son derece yüksek bir taktiksel değişkenlik anlamına ge- liyor. Dünya Şampiyonu Almanya, Brezilya’da farklı temel sistemler kullanırken, karşılaşma içinde çe- şitli değişiklikler yaptı. Turnuvada Ekvador veya Hırvatistan gibi taktiksel formasyonları nispeten sabit uygulayan takımlar da vardı. Ancak sözde “daha küçük” takım- ların taktik anlayışlarıyla çok yol kat ettiklerini açıkça gördük ve hatta 2014’te dikkat çekici Kosta Rika örneğinde olduğu gibi sınıf atladıklarına tanık olduk. Rusya’nın ev sahipliğindeki son Dünya Kupası, futbolda sadece sabit formasyonların olmadığını, aynı zamanda rakibe ve oyunun durumuna bağlı, değişen hücumve savunma düzenlerinin olduğunu bize gösterdi. Takımların teknik kadroları, per- formans antrenörlerinin ve perfor- mans analiz ekiplerinin farklı ve detaylı çalışmaları sayesinde artık çağ atladı. Taktik açısından son derecede esnek olan takımlar başarılı oldu. Gelecekte teknik kadrolar ve eğit- menler, bu trendleri göz önünde bulundurarak tüm sistemlerde içten dışa ustalaşmalı ve gerekirse temel düzeni değiştirmelidir. 2) Esnek strateji Taktik çeşitliliğin yanı sıra üst düzey takımların da stratejilerini değiştirebildiklerini bariz şekilde gördük. Örneğin, son Dünya Şampiyonu Fransa, stratejisini hedeflenen topa sahip olma oyunundan, kompakt organizasyon ile kontra futbola değiştirdi. Fransa, ortalama topa sahip olma yüzdesine bakıldığında 19. sırada bulunmasına rağmen Dünya Şampiyonu oldu. Üst düzey takımlar, farklı stratejik yönelimler kullanıyor ve aynı zamanda bir karşılaşmanın içinde stratejilerini değiştirebiliyorlar. “Eğer-ise-o zaman” denilen stra- tejilerini de birçok durumda ustaca kullanıyorlar. 3) Geleceğin savunma organizasyonu -3’lü defans veya 5’li defans- Zincirin geri dönüşü Üçlü defansın geri dönüşü, uzun süredir kulüp futbolunda bariz şekilde görülüyor ve hücum dizilişinde birçok takım tarafın- dan kullanılıyor. Takımların genel diziliş şekillerine bakınca, birinci bölge çıkışlarında çoğu takımın bir orta saha oyun- cusunun iki stoper arasına girdi- ğini, oyunu kurarken de üçlü formasyonu uyguladığını görüyoruz. Pratikte 2018 Dünya Kupası’nın belirgin trendi, savunma davranı- şında son derece kompakt olan 5’li defans zincirleriydi. Rakip ta- kımların hücum organizasyonla- rını hesaplamak artık gittikçe zorlaşıyor. Son istatistikler ve trendler de bunu gösteriyor. Son Dünya Kupası’nda takımların büyük bir kısmı topu istemedi. Orta- lama topa sahip olma oranı yüzde 51 olarak ölçüldü. Buradan bakıldığında topa sahip olmadan da başarılı olu- nabiliyor yorumları yapılabilir. Tabiî bu tarz bir oyun felsefesi ile bir turnuvada ne kadar başarı sağlanabilir? Tartışılır... Maç başına en fazla topa sahip olan takım İspanya (%69) iken, bu istatis- tikte 19. sırada yer alan Fransa hedefe ulaştı. Bu trendler, günümüzün geçiş oyu- nunun önemini bir kez daha vurgu- luyor. İngiltere / Set Oyunu Millî takımlar, oyunun her yönüne uygun şekilde hazırlanacak zamana sahip değiller. Büyük turnuvalarda normalden daha fazla gol atıldığını fark edip bu sayede avantaj elde et- meye çalışan Gareth Southgate , ta- kımı için bir fırsat gördü ve İngiltere 2018 Dünya Kupası’nda bu set oyu- nuyla başarılı oldu. İngiliz teknik adam, 2014 Super Bowl’u kazanan Seattle Seahawks’ı ziyaret ederek, oyuncularının kısa ve dar alanlarda yer bulması ve bunları yaratması için yenilikçi yollar bul- maya çalıştı. Bu uğurda, NFL ve NBA’den set çalışmaları uzmanların- dan görüş aldı. Sonuç olarak İngiltere, son 22 yılda büyük bir turnuvada ilk kez yarı fi- nale bu set oyunu sayesinde yürüdü. * * * Takımlar, köşe atışlarında ve serbest vuruşlarda yeni fikirler ve planlar geliştirmeye çalışırken, duran toplar- dan en iyi şekilde yararlanmalarına yardımcı olmak için artık özel çalıştı- rıcılara görev vermeye başladılar. Geçtiğimiz yılın Ağustos ayında, Li- verpool bir taç atışı hocasını işe aldı. Bu özel girişim, Liverpool’un geçen sezon attığı gollere doğrudan bir etki Muhsin Ertuğral / TFF Millî TakımUluslararası Teknik Danışmanı Futbolda başarı faktörleri ve trendler GİRİŞ Belçika’nın ve geleneksel olarak 4’lü defans hattını benimseyen İngilte- re’nin 2018 Dünya Kupası’nda 3’lü defans ile oynamaları dikkat çekiciydi. 4) Hızlı geçiş oyunu ve duran toplar Şampiyon İspanya Almanya Arjantin S. Arabistan İsviçre Hırvatistan Brezilya Meksika Portekiz İngiltere Belçika Japonya Peru Tunus Avustralya Kolombiya Polonya Fas Uruguay Fransa Nijerya Danimarka Sırbistan Senegal Mısır Kosta Rika G. Kore Panama İsveç Rusya İzlanda İran 2018 Dünya Kupası’nda Takımların Topa Sahip Olma Oranları% 114 115