TamSaha 188. Sayı / Temmuz 2020

upanın tarihi neredeyse Profesyonel 1. Lig tarihiyle atbaşı gider ve kökü 1960’lı yıllara dayanır. Avru- pa’da 1961 yılından itibaren başlayan Avrupa Kupa Galipleri Kupası’nda Türkiye’yi temsil edecek takımı belirlemek amacıyla 1962-63 sezonunda bütün lig- lerde yer alan takımların katılımıyla Türkiye Kupası adı altında bir kupa organizasyonu tertip edilmeye başlanmıştır. 1980-81 sezonunda adı Federasyon Kupası olarak değiştirilmiş, 1992-93 sezonundan sonra tekrar eski ismi Türkiye Kupası’na dönülmüş- tür. 1962-63 sezonunun ilk kupasını Fenerbahçe’yi iki maçta da 2-1 yenerek alan Galatasaray, bu kupayı 18 kez kucaklayarak en fazla kazanan takımunvanına erişmiştir. Sarı-kırmızılı takım, ilk kupayı kazanma- sının ardından adeta kupa koleksiyonculuğuna so- yunur. Sırasıyla önce Altay'ı, ardından Beşiktaş'ı ve tıpkı ilk sezonda olduğu gibi bir kez daha Fenerbah- çe'yi finalde alt ederek arka arkaya dört kez kupanın sahibi olur. İlk dört kupayı alan Galatasaray’a 1966- 67 sezonunda Altay ‘dur’ der. O sezon finali iki İzmirli oynar. Ezeli rakiplerinmaçı müthiş bir çekişmeye sahne olur ve Altay ile Göztepe'ninmücadelesi 2-2 sona erer. O günlerin statüsünde penaltı atışları yok- tur ve kura atışına gidilir. Kurada şanslı olan Altay'dır ve İzmir'in siyah-beyazlıları Galatasaray'ın kupadaki K Bugüne kadar 57 kez oynanan Türkiye Kupası’nı 18 defayla en çok kazanan takımGalatasaray oldu. Sarı-kırmızılı takımı 9 kupayla Beşiktaş izledi. Trabzonspor’un 8, Fenerbahçe’nin 6 Türkiye Kupası bulunuyor. Anadolu takımları da 2’şer kez Ankaragücü, Gençlerbirliği, Göztepe, Altay ve Kocaelispor’la, 1’er kez de Bursaspor, Eskişehirspor, Sakaryaspor, Kayserispor, Konyaspor ve Akhisarspor’la kupanın sahibi oldu. Ziraat Türkiye Kupasõ yõlõn hikayesi 10 11 Galatasaray 1962 Eskişehirspor 1971 Ankaragücü 1981 57 4 yıllık hegemonyasına son verirken kupayı da ilk kez İstanbul sınırlarının dışına çıkarmayı ba- şarır. Altay hızını alamamış ve ertesi sezon da finale kadar gelmiştir ama o güne kadar iki kez final yi- tiren Fenerbahçe'nin bir kez daha kaybetmeye tahammülü yoktur. Sarı-lacivertli takım, ilk maçta 2-0 yendiği Altay'a ikinci maçta 1-0 ye- nilse de 1967-68 sezonunda kupayla ilk kez ta- nışmayı başarır. Ardından gelen dört sezon boyunca bu defa İs- tanbul takımları kupaya hasret kalır. Öyle ki, bu dört finalde sadece bir İstanbul takımı vardır ve 1968- 69'da Göztepe, Galatasaray'ı 1-0 ve uzatmada 1-1'lik skorlarla ardında bırakarak kupayı İzmir'e götürür. Kupa aşkından vazgeçmeyen Göz- tepe, ertesi sezon da dönemin Ana- dolu Beyi Eskişehirspor'a ilkmaçta 2-1 yenilse de rövanşı 3-1 kazana- rak ikinci kez mutlu sona ulaşır. Kupanın İstanbul ve İzmir'in dışında bir başka şehirle tanışması 1970-71 sezonuna nasip olur. Bir sezon önce finalde kaybeden Eskişehirspor, "Anadolu derbisi" niteliğindeki fina- lin ilkmaçında 1-0 kaybettiği Bur- saspor'dan rövanşı 2-0'la alır ve müzesini ilk kupasıyla süsler. 1971-72 sezonunda kupaya yeni bir sahip daha çıkar. Ankaragücü, kupa finalindeki ilk Başkent takı- mıdır ve dördüncü kez finale çıkan Altay'ı 0-0'lık ilkmaçın rövanşında 3-0'la alt ederek Türkiye Kupası'nı Başkent'e götürür. İlk dört kupayı kazandıktan sonra sessizliğe bürünen Galatasaray, 1972-73 yılında yeniden “Kupa Beyi” olarak ortaya çıkar. 3-1 ve 1- 1'lik skorlarla bir önceki sezonun şampiyonu Ankaragücü'ne üstün- lük sağlayan sarı-kırmızılı takım, beşinci kupasını kazanır. Ertesi sezon, sıra bir başka İstan- bulluya, Fenerbahçe'ye gelmiştir. Sarı-lacivertliler, ikinci kez finale yükselen Bursaspor'a fırsat tanı- maz ve 1-0 kaybettikleri maçın rö- vanşını 3-0 kazanarak ikinci kez kupaya sarılır. Ardından bir başka İstanbul takımı daha kupayla tanışır. 13. kez düzen- lenen kupada ikinci kez finale yük- selen Beşiktaş, finalde lige o sezon yükselen Trabzonspor'un rakibidir. Karadeniz ekibi ilkmaçı 1-0 kazanır ama rövanş 2-0'la Beşiktaş'ın olur ve kupa İstanbul'da kalma gelene- ğini üçüncü sezonunda da sürdürür. Trabzonspor ertesi sezon yine final- dedir ama bu defa kupanın gediklisi Galatasaray'a 1-0 biten iki maçın sonunda penaltı atışlarıyla boyun eğer. Penaltı atışlarıyla kupa sahibi olmak bir ilktir ve kupa arka arkaya dördüncü sezon da İstanbul takım- larının olmuştur. Lâkin Karadeniz inatçılığı sürmek- tedir. Trabzonspor arka arkaya üçüncü finaline 1976-77 sezonunda çıkar ve bu defa iki yıl önce kaybet- tiği Beşiktaş'tan rövanşı alır. 1-0 ve 0-0 sona erenmaçların ardından kupa nihayet Karadeniz kıyılarına uzanır. Bordo-mavili takım arka arkaya dördüncü finaline 1977-78 sezo- nunda yükselir. Bu defa rakibi bir Akdenizlidir ve ilk kez bir Güney ta- kımı kupa finalinde yer almaktadır. Trabzonspor o sezon Adana De- mirspor'u ilkmaçta 3-0 yener ve golsüz biten rövanşın ardından ku- payı ikinci kez havaya kaldırır. 1978-79'da kupa iki sezonluk ara- dan sonra bir kez daha İstanbul'a döner. Fenerbahçe, 11 yıl önce fi- nalde alt ettiği Altay'a bu defa da 2- 1 yenildiği ilkmaçın ardından 2- 0'lık üstünlük kurar ve Türkiye Ku- pası'na üçüncü kez sahip olur. O dönemlerde Anadolu takımları daha bir görünür haldedir futbol arenasında. 1979-80'de Altay, bir sezon önce kaybettiği kupanın acı- sını Galatasaray'dan çıkartır. Bu, İz- mir'in siyah-beyazlılarının altıncı finallerinde elde ettiği ikinci ve son kupa olur aynı zamanda. Ankara- gücü 1980-81 sezonunda Bolus- por’u yenerek alır kupayı. Bu kupa onlara aynı zamanda 1. Lig’in kapı- sını da aralar. Ertesi sezon Ankara- gücü yine finaldedir ama Galatasaray 3-0 ve 1-2’lik skorlarla Başkent ekibine üst üste ikinci se- vincini yaşataz. 1982-83 sezonunda ise Fener- bahçe’nin aldığı kupa, Kadıköy’e çok uzun süre uğramaz. O sezon Mersin İdman Yurdu'nu 2-1 ve 2- 0'lık skorlarla yenerek dördüncü kez kupa kaldıran Fenerbahçe, 2012 yılına kadar 7 defa finale çıkmasına rağmen hep kaybeden taraf ola- caktır. 1983-84'te kupa finali tekmaç üze- rinden oynanır. Trabzonspor, nor- mal süresi golsüz bitenmaçı uzatma bölümünde attığı iki golle kazanır ve Beşiktaş'ın eli boş kalır. Ertesi sezon Trabzonspor bir kez daha finaldedir ama gülen taraf 2-1 ve 0-0'lık skorlarla Galatasaray olur. Sonraki üç sezondaki kupa finalleri, Anadolu takımlarının birbiriyle kozlarını paylaşması şeklinde cere- yan eder. 1986'da final yine tekmaç üzerindendir ve Bursaspor üçüncü kez çıktığı finalde, bumakamın ge- diklisi Altay'ı 2-0 yenerek ilk kupa- sını kazanır. Ankara, Ankaragücü ile iki kupa kaldırmıştır o güne kadar, üçün- cüsü Gençlerbirliği'ne kısmet olur. Kırmızı-siyahlı takım 1986-87 se- zonunda finalde karşılaştığı Eskişe- Fenerbahçe 1983 Kocaelispor 2002