TamSaha 173. Sayı / Nisan 2019

1934 ve 1938’de Dünya Kupası’na katılabilmişler, onda da ilk turda turnuvaya veda etmişlerdi. 1960’lara gelindiğindeyse belki de dibe vuruyorlardı zira 1964 Avrupa Şampiyonası elemelerinde o tarih- lerde kıtanın en zayıf takımı olarak kabul edilen Lüksemburg’a elenmişlerdi. Hollanda futbolunu birkaç sene içe- risinde bu noktadan alıp dünyanın zirvesine taşıyacak isimlerse az önce bahsettiğimiz Rinus Michels ve Avusturyalı teknik adamErnst Happel’di. Happel, 1970’te Feyeno- ord ile Şampiyon Kulüpler Kupası’nı Hollanda’ya getiren ilk isim ol- muştu. Ayrıca 1970’lerde Hollanda Millî Takımı, Dünya Kupalarında peş peşe iki final gördüğünde de takı- mın başında önce Michels (1974’te), sonra Happel (1978’de) yer almıştı. Happel ve Feyenoord’un hikâyeleri ayrı bir yazı konusunu teşkil ettiğinden yolumuzdan sapıp o noktada daha fazla ayrıntıya girmeyelimve Michels’in Ajax’ı üzerinden devam edelim. Michels, 1946’dan 1958’e kadar sürecek olan futbolculuk kariyerinin tamamını Ajax’ta geçirdikten sonra, 1960’ta teknik adamlığa başlamış, JOS ve DWS kulüplerinde toplambeş sene görev yapmasının ardından da 1965’te Ajax Teknik Direktörlüğüne getirilmişti. Michels göreve geldi- ğinde Ajax altyapısında hâlihazırda çok iyi oyuncular filizlenmekteydi. O da bumadeni en iyi şekilde işle- yecek ve Ajax’ın yakın gelecekte Avrupa futboluna damga vuracak kadrosu da böylece şekillenmeye başlayacaktı. Cruyff ve arkadaşları iş başında Michels, Ajax’ı yönettiği ilk üç sezonda Hollanda Ligi’ni zirvede tamamlıyordu. 1968-69 sezonun- daysa ligde şampiyonluğu Feyeno- ord’a kaptırıyorlardı belki ama yine de bu sezon, Avrupa’nın Ajax ile gerçekmanada tanıştığı ilk sezon oluyordu. Zira Ajax, Şampiyon Ku- lüpler Kupası’nda finale kadar git- meyi başarmıştı. Finalde Milan’a karşı tutunamayıp 4-1 kaybetseler de omaçta forma giyen 13 oyuncu- nun sicili incelendiğinde, ne denli geleceği parlak bir takımoldukları net bir biçimde anlaşılabilirdi. Sa- vunma oyuncuları WimSuurbier ve Barry Hulshoff, orta sahadan Anton Pronk ve Bernie Muller, forvet hat- tından da Sjaak Swart, Piet Keizer ve Johan Cruyff’un hepsi altyapıdan yetişmişti. Sol bekTheo van Dui- venbode ve orta saha Henk Groot ise yaşları henüz 21’ken transfer edilmiş oyunculardı. 1966’da 27 ya- şındayken Partizan’dan alınan Yugoslav libero Velibor Vasovic, takımın uluslararası tecrübeye sahip belki de tek ismiydi. 32 yaşın- daki kaleci Gert Bals ise takımın en yaşlısıydı ve dört yıl önce PSV’den gelmişti. Ajax, iki yıl sonra Şampiyon Kulüp- ler Kupası’nda bir kez daha finale gelecekti. Rakipleriyse o sezon turnuvanın sürprizine imza atan Panathinaikos’tu. İki yıl önceki kadrodan Vasovic, Suurbier, Huls- hoff, Swart, Keizer ve Cruyff bu maçta da kendilerine ilk on birde yer bulmuşlardı. Bumaçta sonra- dan oyuna dâhil olan orta saha oyuncusu Arie Haan, takıma altya- pıdan gelen en yeni takviyeydi. Ay- rıca orta sahada 19 yaşındaki Johan Neeskens sezon başında RCH’den, yine orta sahada 23 yaşındaki Nico Rijnders bir yıl önce Go Ahead Eag- les’tan, bir diğer önemli orta saha oyuncusu 25 yaşındaki Gerrie Müh- ren üç yıl evvel Volendam’dan, for- vette 24 yaşındaki Dick van Dijk iki yıl önce Twente’den ve 26 yaşındaki Heinz Stuy da dört yıl evvel Tels- tar’dan transfer edilmişti. Panathi- naikos’a karşı final maçında oynayan 13 futbolcunun yaş ortala- masıysa 25’ti. İki yıl evvel Milan’a karşı oynanan finaldeki 13 ismin yaş ortalaması 27 iken ve o isimler- den altısı iki yıl daha yaşlanmış olarak kadroda yer alırken yaş or- talamasının bu şekilde azalması da ayrıca kayda değer bir durumdu. Maçın sonucuna gelecek olursak da Ajax, Panathinaikos’a daha fazla sürpriz yapma imkânı tanımıyor ve van Dijk ile Haan’ın kaydettiği gol- lerle rakibini 2-0mağlup ederek ta- rihinin ilk Avrupa şampiyonluğunu kazanıyordu. Ertesi sezon da Ajax’ı durdurabilen çıkmayacaktı. Her ne kadar takımın mimarı konumundaki Rinus Mic- hels, Barcelona’ya gitmiş olsa da bayrağı ondan devralan Macar asıllı Rumen teknik adamŞtefan Kovacs da takımdaki ahenginin neredeyse aynen devam etmesini sağlamıştı. Ajax, Şampiyon Kulüpler Kupa- sı’nda bu kez Dinamo Dresden, Marsilya, Arsenal ve Benfica engel- lerini aşarak finale gelmişti ve bu son turda da Inter’e rakip olmuştu. Önceki yıla göre kadrodaki yegâne değişiklikse, yine altyapıdan yeti- şen 23 yaşındaki Ruud Krol’un sol bekte görev yapmaya başlamasıydı. Paulo’dan, Frenkie de Jong 18 ya- şındaWillem II’den, Andre Onana da 19 yaşında Barcelona altyapısından alınmıştı. Ajax’ın unutulmaz kap- tanlarından Danny Blind’in oğlu olan Daley Blind ise AFC Amster- dam altyapısında futbola başla- dıysa da sekiz yaşında Ajax altyapısına geçmişti ve 2014’te Manchester United’a transfer olsa da bu sezon başında yuvasına geri döndü. Bu isimlerden, şu an 29 ya- şında olan Blind haricindeki diğer dokuz ismin yaş ortalamalarıysa sadece 22… Söz konusumaçta oynayan geri kalan dört oyuncuya bakıldığın- daysa, 26 yaşındaki Arjantinli sol bek Nicolas Tagliafico, bu sezon ba- şında Arjantin’in Independiente ta- kımından alındı. 25 yaşındaki Faslı orta saha oyuncusu HakimZiyech, 2016 yazında Twente’den transfer edildi. 30 yaşındaki Sırp forvet Duşan Tadic, daha evvel Hollanda Ligi’nde Groningen ve Twente formaları giymişti. Ardından dört sezon da Southampton’da oynadı ve bu sezon başında Ajax’a katıldı. 32 yaşındaki Danimarkalı orta saha Lasse Schöne ise Hollanda’ya Hee- renveen tarafından getirilip, altyapı eğitimini de burada tamamladıktan sonra De Graafschap ve NEC takım- larında oynamış, Ajax’a da 2012’de transfer olmuştu. Ajax’ın bu oyuncular içerisinde transferi için en çokmasraf yaptığı kişi, Daley Blind… Kendisini Manc- hester United’dan geri getirebilmek için 16 milyon euroyu gözden çıkar- mak zorunda kaldılar. Ancak dört buçuk sene evvel onu United’a 17.5 milyon euroya gönderdikleri he- saba katıldığında bu işten bırakın zarar etmeyi, kârlı çıktıkları dahi söylenebilir. Sonraki en pahalı transfer David Neres 12 milyon eu- roya mâlolurken, Tadic için de kulüp kasasından 11.4milyon euro çıktı. Ziyech’i alabilmek adına da 11 mil- yon euro ödendi. Ayrıca Tagliafico 4milyon euro, Dolberg 270 bin euro ve Onana da 150 bin euro karşılı- ğında Amsterdam’a getirildi. Schöne için ise herhangi bir bon- servis bedeli ödenmedi. Kısacası bu 14 oyuncunun Ajax’a brüt mâliyeti 55 milyon euro civarında oldu, Blind’in United’a gidişinde kazanı- lanları çıkarıp net mâliyeti hesapla- dığımızdaysa 37.5 milyon euroluk bir bilanço söz konusu… Bu yaz Barcelona’ya gidecek olan Frenkie de Jong’un bunun iki katını kulübe kazandıracağı düşünüldüğü zaman bu elbette hiçbir şey… ‘Total Futbol’un temelleri atılırken Futbol dünyasında böylesine bir kadro oluşturma başarısına imza atabilecek bir takımvarsa, zaten o da Ajax’tan başkası olamazdı. Zira Amsterdam ekibinin geçmişinde elde ettiği neredeyse tüm efsanevi başarıların altında bu formül yatı- yor. 1970’lerde Cruyff önderliğinde Avrupa futbolunu domine ettikle- rinde takımın çoğu öz kaynakları- nın ürünüydü. 1990’ların ortasında bir kez daha Avrupa şampiyonu olduklarında da kadrolarının çoğu altyapıdan gelme oyunculardan oluşuyordu, diğer oyuncularını ise çok genç yaşlarda keşfedip futbol dünyasında vitrine çıkmalarını sağ- lamışlardı. Bu geçmişi daha ayrıntılı bir bi- çimde incelemek gerekirse, Ajax’ın şahlandığı 1970’lerden çok daha öncesine gitmek lâzım. 1900 yılında kurulan kulübün tarihindeki büyük kırılma noktalarından ilki, belki de 1915 yılında İngiliz futbol adamı Jack Reynolds’ın teknik direktörlük görevine gelmesiydi. Reynolds, 1925-1928 arasındaki üç sene ve Nazi işgali altında geçen 1940’ların ilk yarısı haricinde 1947 yılına dek Ajax’ın teknik patronluğunu yap- mıştı. Takımhalinde hücumve takımhalinde savunma anlayışını benimsemesi, futbolcularına maç içinde farklı görevlere adapte edebilmesi gibi nedenlerden ötürü, kendisi ‘Total Futbol’un öncülü sa- yılabilecek bir yapı oluşturmuştu ve ileriki yıllarda bunun pratiğini çok daha etkili bir biçimde yapacak olan Rinus Michels -ki Reynolds’ın son sezonunda Ajax kadrosuna futbolcu olarak girmişti- ondan büyük ilham almıştı. Ajax, Reynolds yönetiminde sekiz şampiyonluk kazanarak ülkesi içindeki en önemli futbol güçlerin- den birine de dönüşmüştü. Lâkin o yıllarda Hollanda futbolu, henüz Avrupa’nın çok gerisindeydi. 1970’lerden evvel sadece iki kez, 104 105 Ajax’ı ve Hollanda futbolunu dünya çapına taşıyan iki efsane adam: Rinus Michels ve Johann Cruyff... 1970’lerin başında çoğu altyapı ürünü oyuncularıyla fırtınalar estiren Ajax