TamSaha 169. Sayı / Aralık 2018

Futbol Ekonomi Doç. Dr. CemÇetin Marmara Üniversitesi İletişimFakültesi Spor sahalarının dijitalleşmesi tribün atmosferini bozar mı? Spor sahalarında ücretsizWI-FI hizmeti olsunmu olmasınmı? Önce ABD’de başlayan sonra Avrupa kıtasında devam eden spor sahalarında ücretsizWI-FI hizmeti, ülkemizin bazı statlarında da veriliyor. Ama bu hizmet stadın tamamını kapsamıyor. Statların ta- mamında ücretsizWI-FI hizmetinin verilmemesi ekonomik nedenler- den kaynaklanıyor. Çünkü böyle bir yatırım, milyonlarca dolar gerektiri- yor. Bumâliyeti kimkarşılayacak? Bir başka soru da bu yatırımın geri dönüşü olacakmı? Ülke sınırları içinde biz bu soruların cevaplarını ararken, ABD ve Avrupa’nın gündeminde bunlarla birlikte başka bir soru daha ön plana çıkıyor: “Spor sahalarındaki ücretsizWI-FI hizmeti, tribün atmosferini bozar mı?” Gözler sahada olmalı Spor sahalarında ücretsizWI-FI uygulamasının ilk başladığı ülke olan ABD’de, ilk eleştiriler basket- bol dünyasından gelmişti. NBA Ligi takımlarından Dallas Mavericks’in sahibi Marc Cuban, salonu dolduran basketbolseverlerinmaç sırasında akıllı telefonlarıyla haşir neşir olmamaları gerektiğini belirtip, “Salondakilerin gözleri aşağıya doğru değil, yukarıya doğru bakmalı” uyarısında bulunmuştu. Zenginliğinin önemli bölümünü internet işine borçlu olan ve sosyal medyayı sıkça kullanan Cuban, bu sözleriyle, salondaki seyirciden akıllı telefonuyla değil, salonun sunduğu imkânlarla zamanını ge- çirmesini istemekteydi. Eğlencenin çok fazla ön plana çıktığı NBA maçlarında, oyunun durduğu zaman dilimlerinde seyircilere pek çok aktivite sunuluyor. Bu aktivite- ler seyircilerin katılımıyla bir anlam kazanıyor. Eğer bu katılım, akıllı telefonların cazibesi nedeniyle aza- lırsa ya da bir şekilde dinamizmini kaybederse, pazarlama açısından büyük öneme sahip salon atmosfe- rinin bozulacağı endişesi var. Spor sahalarındaki ücretsizWI-FI hizmetiyle getirilen bazı yenilikler, akıllı telefonların kullanımını arttı- rıyor. Bu yeniliklerden biri, pozisyon tekrarları. Stada/salona gidenler, tıpkı evde maç izliyormuş gibi, çıplak gözle net olarak göremedik- leri pozisyonların tekrarlarını, ellerindeki akıllı telefonları ya da tabletlerinden farklı açılardan seyredebiliyor. Ayrıca seyirciler, kendilerine sunulan bazı aplikas- yonlarla yiyecek/içecek siparişi verip, yerlerinden kalkmadan bu ürünlere sahip olabiliyor. Dikkat çekici bu yenilikler, “Bu tür alışkan- lıkların çoğalması, tribün (stat/salon) atmosferine olumsuz yansır mı?” sorusunu beraberinde getiriyor. Dallas Mavericks’in Başkanı Cuban, “Pozisyon tekrarla- rını akıllı telefonlarından ya da tabletlerinden izleyecekler maçlara gelmesin. Evlerinde kalsınlar çünkü televizyon daha kaliteli görüntüler sunuyor” cevabını veriyor. Belirt- mekte fayda var; spor sahalarında görüntü tekrarları, saha içindeki büyük ekranlardan da veriliyor. Ancak her spor organizasyonunun belli kuralları var ve görüntüler ku- rallara göre ekranlara yansıtılıyor. Stat ekranlarına yansıyan görüntü- ler, seyircilerin akıllı telefonlarına da aktarılıyor. Bu konuda Amerikan Cisco şirketinin StadiumVision Mobile programı kullanılıyor. Taraftarlar daWI-FI karşıtı Avrupa’da stat içi ücretsizWI-FI hizmetini ilk olarakManchester City kulübü vermeye başladı. Mavilerin taraftarları, 2013 yılından bu yana Etihad Stadyumu’nda üc- retsiz internet kullanıyor. Aradan geçen zaman diliminde Mavilere gönül verenlerin bir şikâyeti ya da gözlemlenen bir olumsuzluk söz konusu değil. Ancak her taraftar grubu Manchester City’liler kadar yeniliklere açık değil! Yakın bir geç- mişte Hollanda’da PSV Eindhoven takımının taraftarları, kulübün stada yerleştirmeyi düşündüğü ücretsizWI-FI hizmetini protesto etmişti. PSV’li taraftarlar, bu davra- nışlarına gerekçe olarak ücretsiz WI-FI hizmetinin taraftar işlevine olumsuz yansıyacağını göstermişti. Taraftar işlevinin şarkılar söyleyip, takımlarını desteklemek olduğunu belirten Hollanda kulübünün fut- bolseverleri, ücretsizWI-FI’nin bu işlev için bir tehdit oluşturduğunu ileri sürmüştü. Benzer ifadeler, Roland Garros (RG) organizatörleri için de geçerli. Tenis kompleksi içinde ücretsizWI-FI hizmeti veren organizasyon komitesi, bu hizmeti kortlarda sınırlı tutuyor. RG yetkili- leri, bu uygulamayı da “Biz seyirci- lerinmaçlarda raketleri alkışla- masını istiyoruz. Bunun için de ellerininmüsait olması gerekiyor” sözleriyle açıklıyor. Spor pazarlaması alanında çalışan uzmanlar ise spor sahalarında üc- retsizWI-FI hizmetinden ve mobil aplikasyon uygulamalarından kor- kulmaması gerektiğini savunuyor. Seyircilerin tribün coşkusunun azalmayacağını ileri süren alanın uzmanları, öngörülerini, “Hedef gençlerse, onlar yeni düzene alışık” ifadesiyle destekliyor. Yeni düzenle anlatılmak istenilen, bireylerin bir gözünün sahada, diğerinin ise akıllı telefonlarında olması… Bu arada statlarını doldurma konusunda sorun yaşayan kulüplerin, ücretsiz WI-FI hizmetiyle, toplumun en çok bağlantı yapan kesimini oluşturan gençleri kendi oyun sahalarına çe- kebileceği iddiaları da sıkça telaffuz ediliyor. ÜcretsizWI-FI hizmetine sıcak bakanlar, televizyon-futbol yayın ilişkisine gönderme yapıp; “Televizyon yayınları ilk başladı- ğında, futbol kulüpleri, ‘Statlarımız boşalacak’ endişesiyle, maçların ekranlara yansımasını kabullen- memişlerdi. Ancak zaman içinde statlar boşalmadığı gibi, daha da fazla dolmaya başladı ve televizyon kanalları kulüpler için iyi bir gelir kapısına dönüştü. Akıllı statlar da tıpkı televizyon yayınları gibi kulüplere gelir getirecek” öngörüsünü dillendiriyor. Avrupa’daki statlar içinde ücretsiz WI-FI hizmeti veren Nice Allianz Arena’da hedef, statlara gitme alış- kanlığı bulunmayan futbolseverleri bir şekilde stat atmosferiyle tanış- tırmak. “En büyük rakibimiz tele- vizyon” diyen Fransız kulübünün stat yöneticileri, bu alanda yaptık- ları çalışmaları ve bakış açılarını, “İnsanların beklentileri sürekli artı- yor. Biz bu çerçevede ücretsizWI-FI ve bunun sağladığı mobil aplikas- yonlarla, statlarımıza gelenlere, onların beklentilerini karşılayacak, mutlu edecek, zamanlarını iyi geçirmelerini sağlayacak içerikler sunmaya çalışıyoruz. Ayrıca seyir- ciler için stat içi animasyonları ge- liştirecek formüllerin de peşinde koşuyoruz” ifadeleriyle anlatıyor. İletişim teknolojisi alanındaki geliş- meler, ister istemez bazı köklü de- ğişiklikleri de beraberinde getiriyor. Taraftar davranışlarının da değişe- ceğini şimdiden öngörmek gereki- yor. Böyle bir öngörüye sahip olan spor kulüpleri, kasalarına daha fazla para koyup, sportif hedefle- rine daha kolay ulaşabilecek. İletişimin dijital platformda gelişmesi, belli avantaj ve fırsatları getirdiği gibi bazı sorunlara veya endişelere de neden oluyor. Endişelerin nedeni, bir gözleri sürekli ellerindeki akıllı telefonlarının ekranına bakacak seyircilerin spor karşılaşmalarını izleme coşkusunu yitirecek olması... Yenilikleri savunanlar ise endişelerin yersiz olduğunu, özellikle gençlerin bu yeni tarz hayata uyum sağladıklarını belirtiyor. 84 85