Türkiye - Macaristan Maç Kitabı

Avusturya’nın yarı kolonisi hâline gelir. 1785’te Almanca resmî dil olarak kabul edilip Avusturya ile Macaristan arasında gümrük birli ğ i ilân edilir. 1848’de Lajos Kossuth’un ba ğ ımsızlık hareketi Rusya’nın yardımıyla bastırıldıktan sonra büyük bir baskı rejimi ba ş lar. Ancak 1876’da Macaristan, Avusturya sınırları içinde federatif bir devlet hâline gelebilir. Böylece Avusturya-Macaristan İ mparatorlu ğ u ismiyle ikili bir monar ş i kurulur. Avusturya, 1914’te Birinci Dünya Harbi’ne girince Macaristan da katılmak mecburiyetinde kalır. Ancak Avusturya’nın teslim olması üzerine Macaristan federasyondan ayrılır ve cumhuriyet ilân edilir. 1919’da bastırılan Bela-Kun idaresindeki komünist ayaklanmasından sonra Amiral Horty, 1 Mart 1920’de kral naipli ğ ine getirilir. Macaristan, 1920’de yapılan Trianon Antla ş ması ile topraklarının üçte ikisini, nüfusunun be ş te birini kaybeder. İ ki dünya sava ş ı arasında Macaristan ideolojik ve ekonomik yönden Hitler Almanya’sına yakla ş ır. 1941’de Almanya ile beraber Rusya’ya kar ş ı İ kinci Dünya Sava ş ı’na girer. Ancak 1944’te Almanya ile arası açılınca, Hitler, Macaristan’ı i ş gal ettirir. Amiral Horty’nin Macaristan’da yirmi dört yıllık idaresi sona erip, yerine Szalas getirilir. Szalas’ın kurdu ğ u terör rejimine kar ş ı ba ş layan muhalefet, komünistlerin güçlenmesine ve Rusların Macaristan’ı i ş galine yol açar. 4 Ş ubat’ta cumhuriyet ilân edilir ve aynı sene madenler, a ğ ır sanayi tesisleri, bankalar devletle ş tirilir. Üç milyon hektar arazi kamula ş tırılır, kilisenin mallarına da el konulur. Ba ş gösteren tepkiler sonucu 1953’te ülkede mevcut bulunan Sovyet askerleri İ mre Nagy’yi ba ş a getirerek yumu ş ama politikası takip etmeye ba ş lar. İ mre Nagy 1955’te görevden alınınca Macaristan’da muhalefet çok büyük olur. 1956’da tekrar hükümetin ba ş ına getirilen İ mre Nagy önderli ğ indeki Macarlar, Sovyetlere kar ş ı ayaklanır. Ancak bu özgürlük mücadelesi 4 Kasım’da Budape ş te’ye giren yüzlerce Sovyet tankı tarafından kanla bastırılır ve Nagy 1958’de idam edilir. 1989’da ise Do ğ u Bloku’nun yıkılmaya ba ş lamasıyla Komünist Parti feshedilir. 1990’da çok partili seçimler yapılır ve ardından geli ş en süreçte Macaristan bugünün AB üyesi ülkeleri arasına girer. Resmi Dili Macarca Ba ş kenti Budape ş te Siyasal Sistemi Çok partili cumhuriyet Yüzölçümü 93.030 km ² Sınırları 2.171 km. Nüfusu 9 milyon 651 bin 803 ki ş i Ki ş i ba ş ına gelir 25.128 $ Para birimi Forint Macaristan Orta Avrupa’da, Türkiye’nin yedide biri kadar büyüklükte bir cumhuriyet. Macaristan Cumhuriyeti ya da kısaca Macaristan; Avusturya, Slovakya, Ukrayna, Romanya, Sırbistan, Hırvatistan ve Slovenya ile kom ş u olan, denize kıyısı bulunmayan, Avrupa Birli ğ i üyesi bir ülke. Orta Avrupa ile Balkanlar arasında bir ovaya yayılan Macaristan, Türklerin son 400 yıllık tarihinde de önemli bir yer tutuyor. Tarihi Eski kaynaklarda Macaristan’dan Panonya diye bahsediliyor. M.Ö. üçüncü asırda Keltlerin ve Dakların istilâ etti ğ i Panonya, M.Ö. 1. yüzyılın sonlarında Romalıların egemenli ğ ine girer. 4. yüzyılda Attila yönetimindeki Hunlar, 6. yüzyılda da Avar Türkleri hâkimiyeti ele geçirir. Avar İ mparatorlu ğ u 250 yıl Orta Avrupa’ya hâkim olur. 769’da Charlemagne tarafından ortadan kaldırılan Avar Türkleri, Slavların arasında eriyip kaybolur. Daha sonra ülkede hâkim olan Türklerin bir kolu olan Arpatlar, göçebelikten yerle ş ik hayata geçer. Orta Asya gelenek ve ya ş ayı ş tarzlarını bir süre devam ettiren Arpatlar, daha sonra Türklüklerini tedricen kaybedip Hıristiyanla ş malarına ra ğ men, Macaristan’da bugün bile birçok Türkçe kelime kullanılmaktadır. 1526’da Orta Macaristan, Türkler tarafından fethedilir. Bir süre sonra da Macaristan’ın tamamı Osmanlı eyaleti hâline getirilir ve Budin Beylerbeyli ğ i’ne ba ğ lanır. Macaristan 1699’daki Karlofça Antla ş masına kadar yüz altmı ş be ş sene Osmanlı hâkimiyetinde kalır. O dönemde in ş a edilen Osmanlı eserlerinin bazıları günümüze kadar gelebilmi ş tir. Macaristan 1689’da Avusturya’nın eline geçtikten sonra ba ğ ımsızlık hareketleri Osmanlılarca desteklenir. 1682-1684’te İ mre Thököly ve 1703-1711’de Ferenc Rakoczi, ba ğ ımsızlık hareketleri ba ş arısızlıkla sonuçlanınca di ğ er isyancılarla beraber Osmanlı Devleti’ne sı ğ ınır. Thököly İ zmit’te, Rakoczi Tekirda ğ ’da ölene kadar misafir muamelesi görür. Rakoczi’nin ba ş arısız te ş ebbüsünden sonra Macaristan, Macaristan’ı Tanıyalım 4. yüzyılda Hunların, 6. yüzyılda Avarların, daha sonra da Arpatların yerle ş ti ğ i Macaristan ovasında bugün ya ş ayanlarla uzak da olsa akrabalık ba ğ larımızın bulundu ğ unu söylemek abartı olmasa gerek. Macar dilindeki birçok Türkçe kökenli sözcük de bunun bir kanıtı. Bir süre Osmanlı, daha sonra da Avusturya hâkimiyetinde kalan Macaristan, son dönemdeki Sovyet hegemonyasının ardından 1990’da çok partili hayata geçti ve bugün Avrupa Birli ğ i üyesi bir ülke. Uzak akrabaların ülkesi 39 38 SLOVAKYA SIRB İ STAN ROMANYA UKRAYNA SLOVENYA HIRVAT İ STAN ÇEKYA AVUSTURYA Viyana Balaton Gölü