TamSaha 19. Sayı / Mayıs 2006

68 TamSaha Champions ’dan çeviren : ‹lker U¤ur Fakat 1997 y›l›nda Newcastle United halka aç›ld›¤›nda yat›r›m- c›lar her kulübün Manchester United gibi olmad›¤›n› anlad›. Ba- lon patlam›flt›. O anda Sugar hatas›n› anlad›. Kü- me yükselme ve küme düflme fut- bolun de¤iflmez parças› oldu¤u için futbol asl›nda riskli bir sektör- dü. Milyarder Joe Lewis’in deste- ¤iyle kurulan ENIC adl› yat›r›m flirketi Tottenham’›n kontrolünü ele geçirdi¤inde farkl› bir yaklafl›m sergiledi. ENIC, kulübü tamam›yla devralmad›, sadece kulübün kon- trolünü sa¤layacak oranda hisse sat›n ald› ve bunu di¤er ülkelerde de uygulad›. Bir ara Tottenham, Glasgow Rangers, Vicenza, Basel, Slavia Prag ve AEK’n›n kontrolü bu flirketteydi. Bu flekilde oyuncu transferleri yapan ve dengeleri de- ¤ifltiren flirket daha sonra geri çe- kildi. ENIC flu anda Tottenham ve Slavia Prag’›n kontrolünü elinde tutmaya devam ediyor. Küme düflme futbolun en drama- tik ve önemli gereklili¤i, futbol ku- lüplerinin sürekli ve düzenli kâr etmelerinin önündeki en önemli engellerden de birisi. Manchester United herkes taraf›ndan örnek olarak gösteriliyor belki ama Uni- ted son 15 y›ld›r sürekli baflar›lar elde ediyor, büyük bir kulüp, mar- ka futbolcular› ve yurtd›fl›nda 20 milyonluk bir taraftar temeli var. Ajax kâr eden tek Hollanda kulübü Pek çok ‹ngiliz kulübü flirketleflip batsa da bu Avrupa’n›n di¤er ku- lüplerinin flirketleflmelerinin önü- ne geçmedi. Ajax 1997 y›l›nda halka aç›ld› ve United’› ba¤layan sebepler nedeniyle kâr eden tek Hollanda kulübü. Fransa’da 1990 y›l›nda ligi vuran skandallar sonra- s› kulüp sahipli¤i zorlaflt›r›lm›flt›. Lyon Baflkan› Jean Michel Au- las’›n çabalar› sonucu ise Frans›z kulüplerinin halka aç›lmas›na izin verildi. Aulas bu yolla Avrupa’n›n büyük kulüpleriyle mücadele ede- bileceklerini düflünüyordu. Britanya’da halka arz›n ifle yara- mayaca¤› söylenebilir. Fakat Syzmnaski’ye göre sistem de¤iflir- se bu görüfl de de¤iflebilir: “Gla- zer’lar NFL’den geliyor ve oras› dünyan›n en kârl› spor ligi. Sade- ce iyi yay›n anlaflmalar› oldu¤u için de¤il, kulüplerin kurtulmak için tüm paralar›n› harcamak zo- runda olmad›klar› bir sisteme sa- hip olduklar› için çok kârl› bir lig. Bu ligde küme düflme yok. Avru- pa futbolu Amerikan futboluna göre daha popüler fakat yap›s› da- ha farkl›. E¤er küme düflme ve yükselmeyi kald›r›rsan›z ve ayr› bir lig oluflturursan›z yaklafl›k 3 milyar poundluk bir yay›n geliri havuzu oluflturabilirsiniz.” Amerikan sporlar› gelirlerinin bü- yük k›sm›n› televizyondan elde ediyor. Futbol ise oyunun kendile- rine ait oldu¤una inanan taraftar temelli kurulmufl. Fakat flu anda televizyon yay›nlar› da büyük önem kazanm›fl durumda. Bu bü- yük bir finansal f›rsat. Chelsea- Barcelona gibi eflleflmeler milyar- larca euro de¤erinde. Pazar eko- nomilerinin do¤as›nda da “E¤er bir f›rsat gelmiflse onu kullanmak gerekir” düflüncesi yatar. Amerikan sisteminde kulüplerin sürekli geliflen ve hiç kesintiye u¤- ramayan flirketler fleklinde yönetil- mesi UEFA’n›n futbolun geliflimi konusundaki vizyonunun tam ter- si. Bu ayr›ca Avrupa yasalar›na göre rekabetçi de¤il, dolay›s›yla il- legal. Abramovich’in amac› ne? Bu aralar Glazer’lar kendi vizyon- lar›n› kendilerine sakl›yor ve NFL tarz› bir sistem istediklerini henüz dile getirmiyor. Fakat Abramovich ve arkadafllar›n›n motivasyonu ne? Chelsea’nin patronu Temmuz 2003'te kulübü al›rken, “Bu kulü- bü para kazanmak için alm›yo- rum. Para kazanman›n çok daha az riskli yollar› var. Bu e¤lence ve zaferler kazanmak için yap›lan bir al›m” demiflti. Peter Kenyon kulü- bü 10 y›l içerisinde kâra geçirmek için bir plan yapsa da Abramo- vich’in ak›tt›¤› 250 mil- yon poundu ç›karmak oldukça zor görünüyor. O zaman bu adam›n amac› ne? Szymanski, “Benim tah- minim, bu ona büyük politik ç›kar sa¤l›yor. Büyük miktarda paray› çok güvenli olmayan bir ülkeden güvenli bir ülkeye transfer ediyor. Chelsea’yi popülerlik için kullan›yor. Malvarl›¤›n› ‹ngiltere’ye tafl›mak istiyor ve Chelsea bunun bir parças›” di- yor. Fakat gerçekten de Abramo- vich’in Chelsea’yi sat›n al›fl› Supporters Direct için bir fela- ket de¤il mi? French “Abramo- vich’i futbolun düflman› olarak tan›mlamam. Bence her Chel- sea taraftar›n›n deste¤ini arka- s›na alm›fl durumda. Fakat ya- r›n Chelsea’yi b›raksa kulübün durumu ne olur? Bu sorunun cevab› olmad›¤› için kulüple- rin tek bir sahiple yönetilme- mesi gerekti¤ini düflünüyoruz. Her Abramovich’e karfl›l›k dört befl yat›r›mc› ç›k›p dipsiz bir deli- ¤e para döküyor. ‹fller kötü gidin- ce kulübü kurtarmak yerel toplu- ma ve taraftarlara kal›yor. Kulüp- lerin yönetimlerinin esnetilmesi ve d›flar›dan gelen yat›r›ma ba¤l› ol- mamas› laz›m. Kulüplerin yöne- timleriyle ilgilenmeyen taraftarla- r›n oldu¤u büyük kulüplerin el de- ¤ifltirmelerine engel olamay›z. Ama her el de¤ifltirmenin taraftar deste¤i ve onay›yla gerçekleflmesi- ni istiyoruz. Bu da ancak taraftar- lar›n kulüp yönetimlerinde söz hakk› olursa gerçeklefltirilebilir” görüflünde. Müdahaleci patron Romanov Abramovich, bilet fiyatlar›n› art›r- sa da tak›m ifllerine kar›flmamas›, kâr amac› gütmemesi ve istedi¤i oyuncuyu sat›n almas›yla taraftar- lar aç›s›ndan ideal bir kulüp sahi- bi olarak görülebilir. Fakat Edin- burgh kulübü Hearts’›n sahibi Vladimir Romanov’un yönetimi o kadar ideal de¤il. Romanov tak›m› ‹skoçya flampiyonu yapaca¤›n› hatta fiampiyonlar Ligi’ni kazand›- raca¤›n› söyleyerek taraftarlar› he- yecanland›rd› belki. Fakat tak›m ifllerine o kadar kar›flt› ki fiubat ay›nda oyuncular baflkanlar›ndan randevu talep ederek durumlar›n› görüflmek istedi. Litvanyal› yat›- r›mc›, o¤lunu ve ye¤enini yöneti- me ald›, iki teknik adam, bir yö- netim kurulu baflkan› ve genel sekreteri kovdu. Ku- lübü alma- s›ndaki bafl- l›ca neden ise petrol ve gaz endüs- trisinde söz sahibi olan bir ülkede popülarite kazanmakt›. Romanov ayr›ca Lit- vanya tak›m› FBK Kaunas ve Be- yaz Rusya tak›m› FC Mitz-Ripo hisselerine de sahip. Fakat bu, UEFA’n›n bir kiflinin birden fazla tak›ma sahip olmas›n› engelleyen kural›na tak›lm›yor. UEFA Genel Sekreteri Lars Christer Olsson ise ana sponsorluklar›n bir tür sahip- lik olarak kabul edilmesi konu- sunda çal›flmalar›n devam etti¤ini söylüyor. Romanov’un bu hareketlerinin ar- kas›nda daha popüler olmaktan baflka bir motivasyon olmayabilir. Sonuçta adam›n kendisine ait bir cep telefonu melodisi bile var ve taraftarlara sat›l›yor. Ayr›ca tak›ma müdahaleci baflkanlar her zaman vard›. Milan’da Silvio Berluconi saha içine y›llar boyu çok s›k mü- dahale etmedi mi? Marsilya’da Bernard Tapie, Atletico Madrid’de Jesus Gil ve Real Madrid’in son baflkan› Florentino Perez de çok müdahaleci baflkanlard›. Baz› yat›r›mc›lar için bir kulüp al- man›n çok mant›kl› nedenleri var. Geçen Nisan ay›nda Red Bull, Avusturya’n›n Salzburg tak›m›n› sat›n ald› ve teknik ekip, yönetim, hatta tak›m›n renklerini bile de¤ifl- tirdi. Kulüp orijinal renkleri me- nekfle ve beyaz yerine k›rm›z› be- yaz Red Bull renkleriyle sahaya ç›k›yor. Bu el de¤ifltirme baz› ta- raftarlar›n Menekfle-Beyaz Hare- keti ad›nda bir örgüt kurarak kulü- bün miras›na sahip ç›kma yolun- da harekete geçmelerine neden oldu. Red Bull, benzer bir anlafl- may› Amerika Futbol Ligi tak›mla- r›ndan Metro Stars’la da yapt›. Peki gelecekte ne olacak? Philip- pe French “Kulüpler için yap›lan yat›r›mlar ve el de¤ifltirmeler ko- nusunda söz sahibi olmak isteyen taraftar gruplar›n›n taraftar vak›fla- r› kurarak harekete geçmeleri ve isteklerini bu yolla yapt›rmalar› zorunludur” diyor. Stefan Szymanski ise “Futbolun gelece¤i geçmiflinde yat›yor” di- yor ve ekliyor: “Oyun her zaman zenginlerin oyunca¤›yd› ve gele- cekte de böyle olacak. Politikan›n etkisi daha da azalacak ve ticari- leflme artacak. Yabanc› yat›r›mc›- lar kulüp sat›n almak için s›raya girecek. Bu durum politik bir tepki yaratacak m›? Bunu da bekleyip görmemiz laz›m.” Peki Szymanski’ye göre yeni Ab- ramovich kim olacak? “Yak›n zamanda bir Çinli iflada- m› bir ‹ngiliz kulübünü sat›n al- mazsa çok flafl›raca¤›m.” n Laporta Abramovich