TamSaha 174. Sayı / Mayıs 2019

upanın tarihi neredeyse Profesyonel 1. Lig tarihiyle atbaşı gider ve kökü 1960’lı yıllara dayanır. Avrupa’da 1961 yılından itibaren düzenlenmeye başlayan Avrupa Kupa Galipleri Kupası’nda Türki- ye’yi temsil edecek takımı belirlemek amacıyla 1962-63 sezonunda bütün liglerde yer alan takım- ların katılımıyla Türkiye Kupası adı altında bir kupa organizasyonu tertip edilmeye başlanmıştır. 1980-81 sezonunda adı Federasyon Kupası olarak değiştirilmiş, 1992-93 sezonundan sonra tekrar eski ismi Türkiye Kupası’na dönülmüştür. 1962-63 sezonunun ilk kupasını Fenerbahçe’yi iki maçta da 2-1 yenerek alan Galatasaray, bu kupayı 17 kez kucaklayarak en fazla kazanan takım unvanına erişmiştir. Sarı-kırmızılı takım, ilk kupayı kazanmasının ardından adeta kupa koleksiyonculuğuna soyunur. Sırasıyla önce Altay’ı, ardından Beşiktaş’ı ve tıpkı ilk sezonda olduğu gibi bir kez daha Fenerbahçe’yi finalde alt ederek arka arkaya dört kez kupanın sahibi olur. İlk dört kupayı alan Galatasaray’a 1966-67 sezonunda Altay “dur” der. O sezon finali iki İzmirli oynar. Ezeli rakiplerinmaçı müthiş bir çekişmeye sahne olur ve Altay ile Göztepe’ninmücadelesi 2-2 sona erer. O günlerin statüsünde penaltı atışları yoktur ve kura atışına gidilir. Kurada şanslı K Bugüne kadar 56 kez oynanan Türkiye Kupası’nı 17 defayla en çok kazanan takımGalatasaray oldu. Sarı-kırmızılı takımı 9 kupayla Beşiktaş izledi. Trabzonspor’un 8, Fenerbahçe’nin 6 Türkiye Kupası bulunuyor. Anadolu takımları da 2’şer kez Ankaragücü, Gençlerbirliği, Göztepe, Altay ve Kocaelispor’la, 1’er kez de Bursaspor, Eskişehirspor, Sakaryaspor, Kayserispor, Konyaspor ve Akhisarspor’la kupanın sahibi oldu. Ziraat Türkiye Kupası yılın hikayesi 10 11 Galatasaray 1962 Eskişehirspor 1971 Ankaragücü 1981 56 olan Altay’dır ve İzmir’in siyah-beyazlıları Galatasaray’ın kupadaki 4 yıllık hegemonyasına son verirken kupayı da ilk kez İstanbul sınırları- nın dışına çıkarmayı başarır. Altay hızını alamamış ve ertesi sezon da finale kadar gelmiştir ama o güne kadar iki kez final yitiren Fenerbahçe’nin bir kez daha kaybetmeye tahammülü yoktur. Sarı-lacivertli takım, ilk maçta 2-0 yendiği Altay’a ikinci maçta 1-0 yenilse de 1967-68 sezonunda kupayla ilk kez tanışmayı başarır. Ardından gelen dört sezon boyunca bu defa İstanbul takımları kupaya hasret kalır. Öyle ki, bu dört finalde sadece bir İstanbul takımı vardır ve 1968-69’da Göztepe, Galatasaray’ı 1-0 ve uzatmada 1-1’lik skorlarla ardında bırakarak kupayı İzmir’e götürür. Kupa aşkından vazgeçme- yen Göztepe, ertesi sezon da döne- min Anadolu Beyi Eskişehirspor’a ilkmaçta 2-1 yenilse de rövanşı 3-1 kazanarak ikinci kez mutlu sona ulaşır. Kupanın İstanbul ve İzmir’in dışında bir başka şehirle tanışması 1970-71 sezonuna nasip olur. Bir sezon önce finalde kaybeden Eskişehirspor, “Anadolu derbisi” niteliğindeki finalin ilkmaçında 1-0 kaybettiği Bursaspor’dan rövanşı 2-0’la alır ve müzesini ilk kupasıyla süsler. 1971-72 sezonunda kupaya yeni bir sahip daha çıkar. Ankaragücü, kupa finalindeki ilk Başkent takı- mıdır ve dördüncü kez finale çıkan Altay’ı 0-0’lık ilkmaçın rövanşında 3-0’la alt ederek Türkiye Kupası’nı Başkent’e götürür. İlk dört kupayı kazandıktan sonra sessizliğe bürünen Galatasaray, 1972-73 yılında yeniden “Kupa Beyi” olarak ortaya çıkar. 3-1 ve 1-1’lik skorlarla bir önceki sezonun şampiyonu Ankaragücü’ne üstünlük sağlayan sarı-kırmızılı takım, beşinci kupasını kazanır. Ertesi sezon, sıra bir başka İstan- bulluya, Fenerbahçe’ye gelmiştir. Sarı-lacivertliler, ikinci kez finale yükselen Bursaspor’a fırsat tanı- maz ve 1-0 kaybettikleri maçın rövanşını 3-0 kazanarak ikinci kez kupaya sarılır. Ardından bir başka İstanbul takımı daha kupayla tanışır. 13. kez düzen- lenen kupada ikinci kez finale yük- selen Beşiktaş, finalde lige o sezon yükselen Trabzonspor’un rakibidir. Karadeniz ekibi ilkmaçı 1-0 kazanır ama rövanş 2-0’la Beşiktaş’ın olur ve kupa İstanbul’da kalma gelene- ğini üçüncü sezonunda da sürdürür. Trabzonspor ertesi sezon yine final- dedir ama bu defa kupanın gediklisi Galatasaray’a 1-0 biten iki maçın sonunda penaltı atışlarıyla boyun eğer. Penaltı atışlarıyla kupa sahibi olmak bir ilktir ve kupa arka arkaya dördüncü sezon da İstanbul takımlarının olmuştur. Lâkin Karadeniz inatçılığı sürmek- tedir. Trabzonspor arka arkaya üçüncü finaline 1976-77 sezonunda çıkar ve bu defa iki yıl önce kaybet- tiği Beşiktaş’tan rövanşı alır. 1-0 ve 0-0 sona erenmaçların ardından kupa nihayet Karadeniz kıyılarına uzanır. Bordo-mavili takım arka arkaya dördüncü finaline 1977-78 sezo- nunda yükselir. Bu defa rakibi bir Akdenizlidir ve ilk kez bir Güney ta- kımı kupa finalinde yer almaktadır. Trabzonspor o sezon Adana Demirspor’u ilkmaçta 3-0 yener ve golsüz biten rövanşın ardından kupayı ikinci kez havaya kaldırır. 1978-79’da kupa iki sezonluk ara- dan sonra bir kez daha İstanbul’a döner. Fenerbahçe, 11 yıl önce finalde alt ettiği Altay’a bu defa da 2-1 yenildiği ilkmaçın ardından 2-0’lık üstünlük kurar ve Türkiye Kupası’na üçüncü kez sahip olur. O dönemlerde Anadolu takımları daha bir görünür haldedir futbol arenasında. 1979-80’de Altay, bir sezon önce kaybettiği kupanın acısını Galatasaray’dan çıkartır. Bu, İzmir’in siyah-beyazlılarının altıncı finallerinde elde ettiği ikinci ve son kupa olur aynı zamanda. Ankaragücü 1980-81 sezonunda Boluspor’u yenerek alır kupayı. Bu kupa onlara aynı zamanda 1. Lig’in kapısını da aralar. 1982-83 sezonunda ise Fener- bahçe’nin aldığı kupa, Kadıköy’e çok uzun süre uğramaz. O sezon Mersin İdman Yurdu’nu 2-1 ve 2-0’lık skorlarla yenerek dördüncü kez kupa kaldıran Fenerbahçe, 2012 yılına kadar 7 defa finale çıkmasına rağmen hep kaybeden taraf olacaktır. 1983-84’te kupa finali tekmaç üzerinden oynanır. Trabzonspor, normal süresi golsüz bitenmaçı uzatma bölümünde attığı iki golle kazanır ve Beşiktaş’ın eli boş kalır. Ertesi sezon Trabzonspor bir kez daha finaldedir ama gülen taraf 2-1 ve 0-0’lık skorlarla Galatasaray olur. Sonraki üç sezondaki kupa finalleri, Anadolu takımlarının birbiriyle kozlarını paylaşması şeklinde cereyan eder. 1986’da final yine tek maç üzerindendir ve Bursaspor üçüncü kez çıktığı finalde, bu makamın gediklisi Altay’ı 2-0 yenerek ilk kupasını kazanır. Ankara, Ankaragücü ile iki kupa kaldırmıştır o güne kadar, üçün- cüsü Gençlerbirliği’ne kısmet olur. Kırmızı-siyahlı takım 1986-87 sezonunda finalde karşılaştığı Eskişehirspor’u ilkmaçta 5-0 yener, formaliteye dönen rövanşı Fenerbahçe 1983 Kocaelispor 2002