Basic HTML Version
Futbol tarihinin en devrimci teknik adamlar› say›l-
maya başland›ğ›nda ismi belki de ilk telaffuz edil-
mesi gereken kişilerden biri, Macar Marton Buko-
vi’dir. WW ve 4-2-4 sistemlerinin öncülüğünü ya-
pan teknik direktör olarak da bilinen Bukovi, bir an-
lamda dünya futbolunun dahi çehresinin değişme-
sine yol açm›şt›r.
10 Aral›k 1903 tarihinde Viyana’da dünyaya gelen
Bukovi, gençliğinde futbola merak salmas›n›n ar-
d›ndan yaklaş›k 15 sene boyunca profesyonel ola-
rak da bu sporu icra etmişti. Ferençvaroş’ta forma
giydiği yedi y›ll›k süreyse onun futbolculuk kariye-
rinin en iyi y›llar›n› kapsad›ğ› gibi, yeşil-beyazl› ku-
lübün tarihinin de en parlak dönemlerinden birine
denk geliyordu. Bukovi’nin savunma hatt›nda oyna-
d›ğ› Ferençvaroş, yedi y›lda dört kere lig, iki defa da
kupa şampiyonluğu yaşarken, o dönem uluslararas›
düzeydeki en önemli kulüpler turnuvas› olan Mitro-
pa Kupas›’n› da bir kez havaya kald›rmay› başar-
m›şt›.
Futbolculuğunun son iki y›l›nda Fransa’n›n Sete tak›-
m›nda top koşturan Bukovi, burada futbolu b›rakma-
s›n›n hemen ard›ndan da teknik adaml›ğa başlad› ve
Yugoslavya’n›n yolunu tutarak bugün Dinamo Zag-
reb olarak bildiğimiz Gradzanski Zagreb’in baş›na
geçti. Zagreb’de kald›ğ› 12 y›l boyunca iki Yugoslav-
TamSaha
141
140
TamSaha
ya bir de H›rvatistan şampiyonluğu yaşayan Bukovi,
1947 y›l›ndaysa ülkesine dönecek ve kariyerinde y›l-
d›z›n›n parlamas›n› sağlayacak olan göreve, yani
MTK Teknik Direktörlüğüne başlayacakt›.
MTK’da görev yapt›ğ› yedi sezon içerisinde iki lig,
bir de kupa şampiyonluğu elde eden Bukovi’nin as›l
başar›s›ysa, girişte de belirttiğimiz gibi WW ve
4-2-4 sistemlerinin temellerini atmas›yd›. O dönem-
lerde hemen hemen her tak›m›n tercih ettiği sistem,
WM idi. Futbolcular›n sahaya kabaca 3-2-2-3 şek-
linde yay›ld›ğ› bu diziliş, 1920’lerin ortas›ndan beri
popülerdi. Bukovi ise en ileride birer sol aç›k, sağ
aç›k ve santrfordan oluşan bu şablonda golcülerle
orta saha oyuncular› aras›ndaki bağlant›n›n zay›f ol-
duğunu düşünüyor ve bu noktada bir revizyona gi-
dilmesi gerektiğine inan›yordu. Ona göre biraz da-
ha geride oynayan sol iç ve sağ içle en ilerdeki üç-
lünün yeri değişmeliydi, böylece hem ileride mer-
kezde bir yerine iki oyuncudan yararlanabilecek,
hem de orta saha ile forvet aras›ndaki bağlant›y›
sağlamlaşt›rabilecekti.
Bukovi’nin plan›nda en kilit rolü üstlenecek oyun-
cuysa, geriye çekilecek olan santrfordu. Evet, sol
aç›k ve sağ aç›k da yeni dizilişte bir kademe geriye
gelecekti belki ama zaten kanatlar› kulland›klar›n-
dan ve önleri yine boş kald›ğ›ndan bu durum onlar
için çok büyük bir fark yaratmayacakt›. Ancak sol iç
ile sağ için arkas›na gelecek santrfor art›k en ileride-
ki oyuncu olmayacakt› ve son vuruştan ziyade asist
özelliğinin ön plana ç›kmas› gerekiyordu.
Bu plana uygun kişi, MTK’n›n bünyesinde mevcut-
tu. O da, Macar futbolunun gelmiş geçmiş en büyük
isimlerinden biri olarak kabul edilen Nandor Hideg-
kuti’ydi. Klasik bir 9 numaradan fazlas› olan Hideg-
kuti, Bukovi’nin zihnindekileri sahaya yans›tmas›na
bir hayli yard›m edecek ve tak›m›n hücum organi-
zasyonlar›nda beyin vazifesi görmeye başlayacakt›.
Üstelik zaman zaman ileri, zaman zaman da geri
deplase olmas›yla rakip defans›n dengesini bozu-
yordu.
Bukovi’nin tak-
tiğinin MTK’da
fazlas›yla işe
yaramas›ndan
etkilenen Ma-
caristan Millî
Tak›m› Teknik
D i r e k t ö r ü
Gusztav Sebes
de çok geçme-
den bu şablonu
uygul ayacak ,
Hidegkuti’yi de
ayn› şekilde gö-
revlendirecekti.
Bu yeni yap›,
futbol tarihinin gördüğü en görkemli tak›mlardan bi-
ri olan 1950’lerin ilk yar›s›ndaki Macaristan’›n da is-
keletini oluşturacakt›. 1953 y›l›nda Macaristan’›n
bu oyun format›yla Wembley’de ‹ngiltere’yi 6-3
mağlup ettiği maç ise bütün Avrupa’da WM sistemi-
nin ciddi biçimde sorgulanmas›na yol açacak ve
Macarlar›n ortaya koyduğu yeni anlay›ş›n üzerine
çok daha fazla düşülmeye başlanacakt›. Bukovi ve
Sebes ise WW olarak adland›r›lmaya başlanan bu
sistem üzerinde daha sonralar› da ufak oynamalar
yapacak ve bu denemeler esnas›nda santrhaf›n sa-
vunman›n ortas›na kayd›r›lmas›yla birlikte de 4-2-4
dizilişinin ilk örnekleri ortaya ç›kacakt›.
Teknik adaml›k kariyerinin sonraki y›llar›nda Uj-
pest, Macaristan, tekrar MTK, tekrar Dinamo Zag-
reb, Disgyor ve son olarak da Olympiakos’u çal›şt›-
ran Bukovi, siciline MTK ile bir, Olympiakos ile de
iki lig şampiyonluğu daha ekleyecekti. 1967 y›l›nda
Olympiakos ile yollar›n› ay›rmas›n›n ard›ndansa
emeklilik karar› alan devrimci futbol adam›, 2 şubat
1985 tarihine gelindiğindeyse Fransa’n›n Sete ken-
tinde son nefesini verecekti.
Bukovi - Matthews - Sivori - Molowny
Bu ay Macarlar›n devrimci teknik adam› Marton
Bukovi’nin 30, ‹ngiliz futbolunun simgelerinden
Stanley Matthews’un 15, Juventus tarihinin en
önemli golcülerinden Omar Sivori’nin 10 ve
‹spanya futbolunun muzaffer teknik
direktörlerinden Luis Molowny’nin de 5. ölüm
y›ldönümlerini geride b›rakmak üzereyiz.
TamSaha olarak dört değerli ismin de an›lar›
önünde sayg›yla eğiliyoruz.
Onur Erdem
Saygı Duruşu
Marton Bukovi
Marton Bukovi