Basic HTML Version
Ergojenik yardımcıların kullanım
amacı:
1. Gerekli yakıtın temini
2. Dayanıklılığı geliştirmek
3. Yorgunluğu geciktirmek
4. Antrenman ve yarışma sonrası
toparlanmayı hızlandırmak
5. Oksidan ve laktik asit gibi madde-
lerin zararlarını önlemek.
Ergojenik yardımcıların sınıflanması:
• Kullanılması serbest olanlar:
“Ciddi yan etkileri yoktur. Eksiklikle-
rinde performansta azalma gözlenir.
• Kullanılması yasak olanlar:
Öldürücü ve sakat bırakıcı yan etkile-
ri vardır. Antrenman performansının
üzerine çıkartır.
Ergojenik yardımcılar;
1. Fizyolojik yardımcılar ( kreatin, kan
dopingi,karnitin...)
2. Psikolojik yardımcılar (hipnoz, stres
terapisi..
3. Mekanik ve biyomekanik yardım-
cılar (Ayakkabının şeklinde, mater-
yalinde yapılan değişiklikler, vuruş
tekniklerinin düzeltilmesi...)
4. Besinsel yardımcılar (karbonhidrat
(CHO), protein, vitaminler, su...)
5. Farmakolojik yardımcılar (alkol,
marihuana, beta blokerler, narkotik
analjezikler, anabolik steroidler,...)
Ergojenik yardımcılar olarak anılan
maddelerin performansta bir iyileş-
me yaptığı düşünülmektedir. Bu mad-
deler besinsel ve besinsel olmayanlar
olarak ayrılmaktadır. Karbonhidrat
(CHO) alımının performansı etkileme-
si için artırılması CHO besinsel ergo-
jenik yardımcılar arasına sokmaktadır.
Besinsel olmayanlar ise ürünlerdir.
Çoğu durumlarda ergojenik yardım-
cılar hakkındaki yargı, onların gerçek
faydalılığının üzerine çıkmaktadır. Er-
gojenik. yardımcılarla ilgili güvenilir
kaynaklar, yayınlanmış bilimsel çalış-
malardan gelmektedir. Genelde bir
faydanın gözlendiği durumlarda, pla-
sebo etkisi ön plana çıkmaktadır.
Sporcular daima, kendilerine ya-
rışlarda üstünlük sağlayacak, en iyiyi
başarmalarına yardımcı olacak sihirli
maddeyi ararlar. Doğal spor yete-
neğinin oluşmasında ve iyi bir form
tutmanın en etkili yolu verimli bir ça-
lışma ile birleştirilmiş uygun bir bes-
lenmedir. Ancak antrenman progra-
mından en iyi şekilde fayda görmek
için, ek besin maddeleri almanın ba-
zen gerekli olduğu düşünülmektedir.
Ergojenik yardımların amacı perfor-
mansı artırmaktır. Bunların, kas do-
kusunu artırdığı, dayanıklılığı artırdığı,
yağ yakımına katkıda bulunduğu ve
Ergojenik Yardım; Sportif performansı artırmak amacı ile doğal yetenek ve antrenmanın dışında,
madde, yöntem ve malzemelerin kullanımıdır. Birçok sporcu için, kazanmak tek hedeftir. Kazan-
makla kaybetmek arasında saliseler, milimetreler, gramlar önemli oldukça, performansı artıracak
metotların ya da maddelerin kullanımı da önemini koruyacaktır.
Yazan: Prof. Dr. Aysel Pehlivan
Ergojenik yardım-1:
Vitaminler, mineraller ve antioksidanlar
gücü arttırdığı iddia edilir. Araştırma-
lar gösteriyor ki; birçok sporcu sporda
ergojeniklerin başarı için temel unsur
olduğuna inanıyor. Önerilen birçok
ürünün incelenmesi sporcuları çok
fazla meşgul etmektedir. Hangileri-
nin işe yaradığını bulmak bu kadar
ikna edici reklamlarla oldukça zordur.
Ürün satabilmek için imalatçılar bi-
limsel araştırmaları abartmakta veya
seçerek kullanmaktadırlar. Bu bö-
lüm bilimsel araştırmalara konu olan
popüler ergojeniklerden vitaminler,
mineraller ve antioksidan ilavelerin
incelenmesini kapsamaktadır.
Vitaminler, mineraller ve antioksi-
danlar
Vitaminler nelerdir?
Vitaminlere büyüme,
sağlık ve fiziksel güç için
gereksinim duyulur. Vita-
minlerden bazıları ener-
ji üretiminde ve egzersiz
performansıyla ilgili olan
enzim sistemlerinde, di-
ğerleri bağışıklık, hormon
ve sinir sitemleri ile ilgili
görev alırlar. Vücudumuz
vitamin üretemez bu yüz-
den vitaminler diyetimize
bulunmalıdır.
Mineraller nelerdir?
Mineraller vücudun birçok düzen-
leyici ve yapısal görevlerinde bulunan
inorganik maddelerdir. Bazıları (kal-
siyum ve fosfor gibi) kemiklerin ve
dişin yapısında bulunur, diğerleri ise
dokuların sıvı ayarı kontrolünde, kas
kasılmalarında, sinir hareketlerinde,
enzim salgılarında ve alyuvar oluşu-
munda bulunur. Mineraller de vücut
tarafından yapılamaz ve diyetimize
bulunmalıdır
Ne kadar ihtiyacım var?
Herkesin farklı beslenme gereksi-
nimi vardır bu yaşa, vücut yapısına,
fiziksel yüklenmenin seviyesine ve
bireysel vücut kimyasına göre değişir
bu nedenle standart bir miktar be-
lirtmek imkânsızdır. Bununla birlikte
bilim adamaları yaş, fiziksel aktivite,
tahmini ihtiyaç gibi aynı karakteristik
özelliklere sahip gruplarla çalışmıştır.
Bilim adamlarının günlük belirttikleri
oranlar vitamin ve mineralin kan kon-
santrasyonunun sürdürülmesi için ih-
tiyaç oranlarıdır (RNI).
Diyetimi RNI çerçevesinde hazırla-
malı mıyım?
RNI hedef bir amaç değildir, sade-
ce yol göstericidir. Pek çok insanın ih-
tiyaçlarını kapsamalıdır fakat elbette
ki bazı sporcuların daha yüksek enerji
sarfiyatından dolayı RNI dan daha
fazla ihtiyacı olabilmesi mümkündür.
Eğer günlük ihtiyacınızdan daha az
alırsanız, beslenmenizde yetersizlik
olabilir.
Dengelenmiş diyet, ihtiyacımız
olan bütün vitamin ve mineralleri
sağlar mı?
Pek çok sporcu, sedanter insanla-
ra göre daha fazla yemek yer. Doğru
seçilmiş yemeklerle alınması gereken
yüksek miktarda vitamin ve minerali
otomatik olarak almayı başarmış olu-
ruz. Bununla birlikte pek çok sporcu
diyetlerini yeterli bir şekilde planla-
yamaz veya almaları gereken kaloriyi
sınırlarlar, bundan dolayı yeterli mik-
tarda vitamin ve mineral elde etmek
zor olabilir. İyi sınıflandırılmış diyet-
lerde yiyecekler, ihtiyacımız olan ye-
terli vitamin ve minerali sağlarlar,
Vitamin ve mineral ekleri ne za-
man yararlı olur?
Dengelenmiş diyetler, özellikle çok
seyahat edildiğinde, düzensiz zaman-
larda antrenman yapıyorsanız ve sü-
resi çok uzunsa, kendi yemeklerinizi
kendiniz satın alamıyor veya yapamı-
yorsanız pratikte kolay olmayabilir. Bu
durumların altında bütün ihtiyacınız
olan vitamin ve mineralleri alamazsı-
nız. İncelendiğinde görülür ki pek çok
sporcu diyetlerinde yeterli vitamin
ve mineral alımını başaramaz. Bayan
sporcular özellikle düşük demir, kalsi-
yum ve bazı B vitaminlerini içeren gı-
daları az almaya yönelirler. Bu durum-
da suplementleri (Vitamin hapları)
sigorta gibi göz önünde bulundurabi-
lirsiniz, fakat en güzeli suplementlere
güvenmekten ziyade kendi diyetiniz-
den almaktır.
E vitamini:
E vitamini etkili bir
antioksidandır. Hücre zar-
larındaki yağ asitlerinin
oksitlenmesini önlerler ve
hücrelerin zarar görmesini
engelleyip hücreleri korur-
lar.
C vitamini:
C vitami-
ninin egzersizle ilgili pek
çok görevi vardır. Konnek-
tif doku oluşumu için ve
egzersiz sırasında üretilen
bazı hormonlar (adrena-
lin) için gereklidir. Kırmızı
kan hücresi oluşumunu
sağlar, demir emilimini çoğaltır, güçlü
bir antioksidandır. E vitaminine ben-
zer, egzersizle hücre yıkımına karşı ko-
ruma sağlar.
A vitamini:
Uzun süreli yüksek yo-
ğunlukta antrenmanlarda yararlı ola-
bilir Hücre zarlarını dengeler ve virüs
ataklarına karşı koruma sağlar.
B vitaminleri:
Tiamin (B1), Ribofla-
vin (B2) ve Niasin (B3) yiyeceklerden
çözünerek elde edilirler. Karbonhid-
ratlarda ve kalori yakımında kullanılır,
sporcular daha fazla ihtiyaç duyar-
lar. Genelde, bu vitaminleri kepekli
gıdalardan ve karbonhidratı zengin
yiyeceklerden (örn: ekmek, kahvaltı
tahıllarından, yulaf ezmesinden, es-
mer pirinçten) elde edebiliriz. Eğer
karbonhidrat suplementleri (besin
destek ekleri) kullanırsanız, glikoz
polimeri içecekler ve barlar gibi; B
vitaminleri desteği alımına ihtiyaç
Futbol Gelişim
80
81
Futbol Gelişim